Tiêm corticoid không đúng chỉ định
Sau khi nhập viện Nội tiết Trung ương, bé D. được khám và làm các xét nghiệm cần thiết. Kết quả cho thấy cortisol huyết thanh của trẻ giảm dưới 27.6 (ngưỡng bình thường: 69-610), tuyến thượng thận không hoạt động.
Để xử trí kịp thời tình trạng nguy hiểm của trẻ, các bác sỹ của bệnh viện đã tích cực điều trị bằng nghiệm pháp kích thích trục tuyến yên – thượng thận bằng hormone synacthen 0.25mg x 1 ống. Kết quả sau tiêm 30 phút, 60 phút, 120 phút, chức năng tuyến thượng thận đã hồi phục. Sau 48 tiếng, chức năng tuyến thượng thận của trẻ đã hồi phục; và sau một tuần, chức năng tuyến thượng thận bình thường.
Người nhà của bệnh nhân cho hay, cách đây 4 tháng, trẻ xuất hiện triệu chứng ho và sốt, khám tại bệnh viện huyện được chẩn đoán viêm tiểu phế quản, đã điều trị nhưng chưa khỏi hoàn toàn. Sau đó, người nhà đã đưa trẻ đến khám tại một phòng khám tư tại địa phương và được nhân viên y tế tại đây cho tiêm corticoid 4 ngày liên tục, mỗi ngày 2 mũi không rõ liều lượng. Sau khi tiêm, trẻ đỡ ho nhanh, tuy nhiên, sau khoảng một tháng, trẻ bắt đầu có dấu hiệu nặng mặt, ăn khỏe hơn bình thường (4 bát cơm/bữa), tăng 3-4kg, xuất hiện ria mép.
Giải thích về việc trẻ bỗng dưng xuất hiện nhiều lông rậm, cơ thể béo phì, nặng mặt, Thạc sỹ Đỗ Gia Nam – Phó trưởng khoa Nội tiết Người lớn cho biết, đó là những triệu chứng lâm sàng của hội chứng cushing – suy tuyến thượng thận do sử dụng corticoid quá liều và không đúng chỉ định.
Không lạm dụng corticoid
Các thuốc corticoid nếu được dùng đúng chỉ định, đúng liều lượng và thời gian có thể góp phần cứu sống người bệnh với rất nhiều loại bệnh lý nguy hiểm như hen phế quản, sốc phản vệ, lupus ban đỏ hệ thống, thấp tim, suy tuyến thượng thận, viêm khớp dạng thấp, xơ cứng rải rác… Tuy nhiên, nếu dùng với liều lượng cao, kéo dài, không có những biện pháp hỗ trợ để giảm bớt các độc tính của thuốc, corticoid có thể gây ra rất nhiều tai biến nguy hiểm cho người bệnh.
Hiện nay, tình trạng lạm dụng các loại thuốc glucocorticoid (thường gọi tắt là corticoid) đang diễn ra khá phổ biến ở không ít các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân/nhà thuốc gia truyền, đặc biệt là vùng nông thôn, miền núi. Corticoid thường được bệnh nhân sử dụng không đúng liều, không đúng chỉ định trong thời gian dài để chữa các bệnh xương khớp, gout, hen phế quản, bệnh hệ thống…
Việc lạm dụng quá liều lượng corticoid sẽ gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng như: suy tuyến thượng thận, xuất huyết tiêu hóa, loãng xương, xẹp đốt sống, gù vẹo cột sống, tăng đường máu, tăng huyết áp, teo cơ, rối loạn tâm thần, trầm cảm, đục thủy tinh thể, suy giảm chức năng miễn dịch gây nhiễm trùng… Đặc biệt, lạm dụng corticoid xảy ra ở trẻ em sẽ làm chậm quá trình phát triển trí tuệ và tinh thần của trẻ.
“Ðể tránh rơi vào cảnh tiền mất tật mang, người bệnh không được tự ý dùng corticoid dưới mọi hình thức nếu chưa có chỉ định từ bác sỹ; đồng thời khi thấy các dấu hiệu bất thường trong cơ thể cần đến kiểm tra tại các cơ sở y tế uy tín và theo đúng chuyên khoa,” bác sỹ Gia Nam khuyến cáo.
