Bờ Hồ thanh cảnh lịch lãm thế, có nguy cơ thành “Dáng đứng bến xe”, tứ xứ đổ về nhộm nhoạm, cả nhếch nhác sát nơi “lắng hồn núi sông ngàn năm”.
Quy hoạch là thứ nghệ thuật kiến trúc đi trước một bước, gom cả các yếu tố kinh tế, xã hội, giao thông, đời sống… nhưng thường là lệnh. Khó trách người duyệt tuy có nghề, vẫn kín kẽ “chấp thuận đề xuất”, “theo đề nghị…”. Chỉ lo các “quan văn” dâng sớ… có khi gài cả “lợi ích nhóm”.
“Sở Kiến” ngâm rồi cứu, đề xuất xây ga tàu điện ngầm cạnh hồ Gươm, khúc Nhà đèn trên phố Đinh Tiên Hoàng.
Điều gì sẽ xảy ra? Các đoàn tàu metro chở khách ùn ùn áp sát Bờ Hồ, hàng đống xe trung chuyển, bus, điện, ôm, xích lô… ập tới đón. Người chen vai thích cánh trong không gian hẹp, tấp nập tỏa quanh hồ…
Quy hoạch kiến trúc, như được dạy theo sách, cần tạo không gian chuyển đổi để giải tỏa kẹt giao thông, nhất nơi đông người. Các bến metro, xe bus, xe điện, xe hơi… gọi là áp sát, nhưng vẫn phải có “khoảng lùi” trước các công trình công cộng, các điểm du lịch.
Metro tới sân bóng, nhà ga… vẫn né xa một tý, để cùng lúc hàng chục, trăm nghìn người có thể tỏa dần đi được, không gây kẹt cứng. Cụ thể, có thể phải đi bộ một khúc, dài ngắn sao cho đủ để giãn lượng người…
Thiếu gì thí dụ. Tháp Eiffel ở Paris, Quảng trường Đỏ ở Moscow, đồi Capital ở Washington DC, Thiên An Môn ở Bắc Kinh, cổng Bradenburg ở Berlin… có thể đến và đi bằng metro, nhưng phải đi bộ tiếp một đoạn. Chính cái đoạn này giải tỏa ứ đọng, dồn cục cục bộ, đồng thời giảm tải cho các nhà ga, đoàn tàu…
Ga Metro đặt sát bờ hồ, liệu có làm được điều này, nhất là trong các lễ hội, đua xe, diễu hành… khi cả chục nghìn người đổ đến một lúc? Bờ hồ sẽ là nơi chen chúc, người ngắm vai nhau, đi chẳng được, ở chẳng xong…?
Chưa nói đến chuyện đất cát, các kiến trúc cổ, không gian tâm linh, lễ hội, trung tâm hành chính hay chuyện rò rỉ, thấm nước, rung động… nội bài toán giao thông, kẹt xe, đọng người, bến xe nhếch nhác… cần được tính thêm, bảo đảm tiêu chí thiết kế cơ bản.
Các bản vẽ quy hoạch có khi phủ kín cả đất Hà Nội, vẫn cần nâng lên đặt xuống. Quy hoạch, như cha mẹ, đặt đâu ngồi đó. Nhưng có thể vẫn ngớ người vì quy hoạch vẽ vời như “tay mơ”.
Giao thông, văn minh đô thị – đầu bài này đã được giải quyết êm xuôi khi nhón tay đặt ga metro bên Bờ Hồ?
Trần Giang Phương
