Bob Dylan: 70 ngọn nến và 50 năm đàn ca, du diễn

Đó là The Beatles (biệt danh Fab Four, viết tắt của Fabulous Four, tức Bộ tứ tuyệt vời), The Rolling Stones (thường được gọi ngắn gọn là The Stones) và Bob Dylan (biệt danh Vua nhạc folk). Tứ Quái nay chỉ còn hai và một trong số đó (Ringo Starr) rất ít khi xuất hiện. The Rolling Stones cũng im hơi lặng tiếng (có thể vì hai cột trụ Mick Jagger và Keith Richards chưa thể thuận hòa lại với nhau sau khi Keith không tiếc lời chê bai Mick trong cuốn hồi ký của mình). Chỉ có Bob Dylan là còn rất sung mãn.

Nửa thế kỷ về trước, Bob Dylan tung album ghi âm đầu tay, mang tên hiệu của chính mình vào ngày 19/3/1962. Nửa thế kỷ về trước, The Beatles lần đầu ký được hợp đồng ghi âm quan trọng và chuyển vào studio ghi âm cùng nhà sản xuất tài hoa George Martin vào tháng 6/1962; tuyển mộ tay trống Ringo Starr vào tháng 8 rồi tung vào thị trường Anh đĩa đơn “Love Me Do” vào tháng 10. Nửa thế kỷ về trước, The Rolling Stones biểu diễn chung lần đầu tiên ở Marquee Club, London vào ngày 12/7/1962.

Năm mươi năm sau ngày khởi nghiệp, ba nghệ sĩ, ban nhạc nổi tiếng nhất và được nể trọng, vinh danh nhiều nhất này chẳng làm gì lớn để đánh dấu cột mốc quan trọng. Khác hẳn với nhóm The Beach Boys chào mừng sinh nhật thứ 50 của mình với việc tái hợp thực hiện một album và chương trình lưu diễn thế giới. Còn The Eagles cũng có những kế hoạch lớn trong năm 2013 để mừng 40 năm sau ngày tỏa sáng hồi đầu mùa hè 1972 với “Take It Easy, Peaceful Easy Feeling”…

Pháo hoa, champagne, tiếng vỗ tay… đâu rồi hỡi những Bob, Fab Four và The Stones? “Họ chẳng cần đến những thứ ấy vì lâu nay họ vẫn là những pho tượng đồ sộ nhất, không có nghệ sĩ nào nổi danh hơn, lớn hơn họ” ông Josh Jackson, tổng biên tập tạp chí Paste nhận định. “Họ luôn ở trong tâm trí mọi người, họ vẫn sống trong ánh mắt công chúng. Còn The Beach Boys phải viện đến tour sinh nhật thứ 50 mới được người ta chú ý đến trở lại”. Nhóm đã phát hành album ghi âm studio thứ 13, mang tên “That’s Why God Made The Radio” hồi đầu mùa hè 2012.

Món quà mừng sinh nhật thứ 70 mà Bob Dylan (chào đời ngày 24/5/1941 tại Duluth, tiểu bang Minnesota, họ tên thật là Robert Allen Zimmerman, thuộc gia đình Mỹ gốc Do Thái) dành cho chính mình và các fan là “Tempest” sẽ phát hành vào ngày 11/9 vừa qua. Thật đáng nể, “Tempest” là album ghi âm studio thứ… 35 của nghệ sĩ folk mà vào năm 1965, với ca khúc “Like A Rolling Stone” dài hơn 6 phút đã định hình những “ni tấc” mới trong sáng tác và biểu diễn pop. Cũng cần nhớ lại rằng, trước đó 3 năm, Bob Dylan đã là tác giả của “Blowin’ In The Wind” được xem như là bài ca tiên phong của phong trào phản đối, chống bất công xã hội và chống chiến tranh. Năm 1963, Bob bồi đắp thêm cho trào phản đối với một tuyệt tác khác, bài “The Times They Are A-Changin’.”

Vì vậy, hồi đầu năm nay, nhiều nghệ sĩ, từ Pete Seeger, Joan Baez, Kris Krisofferson đến My Chemical Romance, Maroon 5 và cả Miley Cyrus đã thực hiện album đánh dấu sự nghiệp sáng tác sung mãn của Bob Dylan. Đó là album “Chimes of Freedom” gồm bốn đĩa với 73 bài ca. Đến tháng 5/2012, Tổng thống Barack Obama đã vinh danh Bob Dylan với Huy chương Tự Do của Tổng thống, một vinh dự lớn nhất nhà nước Mỹ dành cho công dân dân sự.  

Cùng thời gian ấy, mừng Bob Dylan tròn 70 tuổi, tạp chí Billboard đã yêu cầu một số những nghệ sĩ pop, rock tài danh nhất – có cả hai thành viên nhóm The Rolling Stones là Mick Jagger và Keith Richards – bình chọn Top 70 Ca khúc xuất sắc nhất của Bob Dylan. Và Bono, nghệ sĩ người Ailen, cột trụ nhóm rock U2 đã nhận định như thế này: “Mỗi nghệ sĩ sáng tác ca khúc thời sau Bob Dylan đều ít nhiều gánh vác hành lý của Bob Dylan. Và tôi, gã xướng ca vô loài người Ailen này rất hãnh diện được khuân hành lý của Bob Dylan. Bất cứ ngày nào”.

Đã có nhiều người nghĩ rằng phải chăng đây là đĩa nhạc cuối cùng của Bob Dylan vì tác phẩm cuối cùng của thi hào Anh Shakespeare chính là “The Tempest”. “Không đâu, tựa album mới của tôi chỉ là “Tempest”, khác hẳn “The Tempest”, Bob Dylan phát biểu hứa hẹn sẽ còn sáng tác và đàn ca dù nay đã sang tuổi 71. Như đã khuyên bạn cũ tiếp tục “Roll on, John”, Bob Dylan chắc sẽ còn “Roll on mãi”, chương trình du diễn dài hơi của ông (The never ending tour) đã kéo dài từ cuối năm 1988 đến nay và chưa hề có dấu hiệu kết thúc.

Nói theo kiểu hiện nay thì “chuẩn man” của Bob Dylan thật đáng nể. Vì cách nay 49 năm, ông đã đàn hát, “How many roads must a man walk down before you call him a man?… The answer my friend is blowin’ in the wind” trong ca khúc để đời “Blowin’ in the wind” (và là một trong những bài ca được cover nhiều nhất trong lịch sử nhạc pop, từ tam ca folk pop thập niên 60 Peter Paul and Mary, Vua Rock Elvis Presley và Sếp Rock Bruce Springsteen, ban nhạc The Hollies đến những Stevie Wonder, Neil Young, Marlene Dietrich…

Năm 1999, bài này đã được lưu danh vào Rock’N’Roll Hall of Fame, năm 2004 thì được Rolling Stone xếp hạng 14 trong danh sách 500 Ca khúc hay nhất mọi thời. Nhưng chiếm đỉnh cao danh sách này thì cũng là một tuyệt tác của Bob Dylan. Chắc chắn bạn thừa biết bài ấy: “Like A Rolling Stone” (hạng nhì là (I Can’t Get No “Satisfaction” của The Rolling Stones; hạng 3 là “Imagine” của John Lennon). Ngoài ra còn có 11 sáng tác khác của Bob Dylan cũng được khắc ghi vào bảng vàng này.

Đoạt 13 giải Grammy (gồm hạng mục Album của Năm với “Time Out of Mind” hồi năm 1997; Album Folk đương đại “Love and Theft” năm 2001 và Album Folk đương đại “Modern Times” năm 2006) từ số 14 đề cử và đủ các giải cao quý khác về ca nhạc, điện ảnh, báo chí, Bob Dylan là một kho tàng âm nhạc lớn rất hiếm có. Khi lưu danh Bob Dylan vào Rock and Roll Hall of Fame năm 1988, ban tổ chức đã không quên ghi chép rằng đây là tác giả của 5 trong số 500 ca khúc đã “tạo hình” nên nhạc rock and roll. Đó là “Blowin’ in The Wind”; “The Times They are a-changin’”; “Like a Rolling Stone”; “ Subterranean Homesick Blues” và “Tangled Up In Blue”.

P.Dũng Nguyễn