“Tôi sẽ không nêu tên và chỉ trích cá nhân nào từng công kích tôi. Chiến thắng hôm nay xứng đáng được dành cho tất cả người dân Slovakia”. Đó là lời tuyên bố đáng khâm phục của tân Tổng thống Zuzana Čaputová sau chiến thắng thuyết phục trước ứng viên Đảng cầm quyền.
Cuối tháng 3 vừa qua, Slovakia đã chính thức đón chào vị nữ luật sư khiêm nhường và đầy tài năng Zuzana Čaputová trở thành nữ Tổng thống đầu tiên trong lịch sử 35 năm của nền Cộng hoà Slovakia. “Tôi hạnh phúc không chỉ bởi kết quả như mong đợi, mà vì tiếng nói của sự thật đã cất lên đầy mạnh mẽ và chiếm lấy trái tim của mọi người theo một cách chân thành và giản dị nhất” – Bà Zuzana Čaputová rạng ngời phát biểu sau chiến thắng.
Zuzana Čaputová (sinh năm 1973) xuất thân từ gia đình lao động, ở một ngôi làng gần Pezinok. Người dân in sâu tâm trí về bà là một phụ nữ sôi nổi, không chịu bó buộc mình và sẵn sàng gánh vác bất cứ nghĩa vụ nào. Sau khi tốt nghiệp trường luật Comenius ở Bratislava năm 1996, thanh xuân của cô thôn nữ Zuzana tràn ngập những hoạt động sôi nổi: trở thành trợ lý trong bộ phận pháp lý, sau đó là phó thị trưởng thị trấn, điều hành và hỗ trợ trẻ em bị bạo hành và bóc lột tại Quỹ Xã hội mở (Open Society Foundations), quản lý dự án cho hiệp hội dân sự EQ Klub nhằm hỗ trợ phát triển cộng đồng địa phương, v.v…
Trong số các hoạt động ấy phải kể đến hai sự kiện quan trọng giúp tiếng tăm của bà vươn xa. Đó là vụ kiện bà làm luật sư bào chữa cho 2 chàng trai trẻ trong cộng đồng LGBT và dẫn đầu cuộc đấu tranh trong 14 năm nhằm đóng cửa nhà máy xử lý rác thải trong làng. Chiến dịch thắng lợi, bà được nhận giải Goldman Environmental Prize năm 2016 và được tôn vinh là “Erin Brockovich của Slovakia”. Ở tuổi 45, Suzana ly thân và sống cùng hai con, điều đó chẳng ảnh hưởng đến quyết tâm cũng như lẽ sống của bà. Suzana chọn lựa tiến xa hơn khi quyết định tham gia chính trường, vì “không thể đứng ngoài cuộc được nữa”.
Ngày 12/2017, Zuzana Čaputová gia nhập Đảng cấp tiến, một đảng theo xu hướng chính trị tự do và không có ghế trong Quốc hội. Chưa đầy nửa năm sau, ngày 29/03/2018, bà tuyên bố tham gia tranh cử Tổng thống. Vòng tranh cử chính thức thứ nhất vào ngày 16/03/2019, bà giành chiến thắng với tỉ lệ số phiếu bầu 40.57% so với 18.7% của ứng viên Đảng cầm quyền – ông Maroš Šefčovič. Tuy nhiên, bầu cử phải đi vào vòng sàng lọc nhằm loại bỏ những phiếu được bầu do chiến thuật. Tại vòng thứ hai ngày 30/03/2019, bà tiếp tục chiến thắng Maroš với tỉ lệ số phiếu bầu 58.3% – 41.7%.
Đứng trước người dân với khẩu hiệu nới lỏng các giới hạn truyền thống, tăng cường quyền lợi cho dân tộc thiểu số và những lớp người thiếu may mắn trong xã hội, bà dõng dạc phát biểu: “Là một luật sư, tôi dành sự nghiệp sát cánh bên người yếu thế. Nay là một chính trị gia, tôi trở thành tiếng nói chung, nguyện vọng của toàn thể người dân. Tôi sẽ tạo ra những áp lực chính đáng cho các tổ chức hành động một cách hợp pháp và công bằng”.
Có thể nói đây là một chiến thắng ngoạn mục của bà Zuzana Čaputová bởi bà không có kinh nghiệm chính trường, lẫn hậu thuẫn kinh tế. Bà đã lay động mọi người nhờ tuyên ngôn: “Chính trị là một cuộc chiến và chiến thắng hôm nay của tôi là nhờ noi theo tấm gương của cố nhà báo đáng kính Ján Kuciak (người bị sát hại dã man hồi tháng 3/2018 cùng vị hôn thê của anh, khi điều tra phóng sự hàng loạt về cấu kết tham nhũng của các tập đoàn lớn và chính trị gia)”.
Đối với Zuzana, chiến thắng này là khúc khải hoàn cho làng quê Pezinok của bà – nơi mà người dân đã chịu đựng và tranh đấu không ngừng nghỉ với nhà máy rác thải suốt hơn một thập kỷ, đem đến niềm hy vọng cho người dân tộc thiểu số Slovakia, cộng đồng LGBT, cũng như người thuộc tầng lớp bị bỏ quên trong xã hội. Và người phụ nữ đơn thân này đã hành xử rất cao thượng khi từ chối nêu tên hay chỉ trích những người chống lại mình.
Với niềm tin công lý và công bằng là sức mạnh, không phải là sự yếu đuối , bà Zuzana Čaputová đã vượt qua hàng loạt đối thủ sừng sỏ đại diện cho các thế lực hùng mạnh trong quá khứ. Với khẩu hiệu “Hãy chiến đấu chống lại cái ác“, bà xứng đánh dành chiến thắng trong lời chúc mừng của người dân và cá́c quốc gia láng giềng. Như lời nhắn đến từ Tổng thống Pháp Emmanuel Macron: “Nước Slovakia cần những người phụ nữ như Zuzana”, một bó hoa nhỏ xinh đầy trân trọng đến từ đối thủ Maroš Šefčovič đã bị bà đánh bại vì “một nữ Tổng thống như Zuzana là xứng đáng” và lời chúc mừng đến từ em trai của cố nhà báo Ján Kociak: “Chúng tôi bầu cho người chúng tôi biết sẽ giành lại công lý cho mình”.
Matus Kostolny, biên tập viên nhật báo Denník N hàng đầu Slovakia, viết: “Người phụ nữ này tạo ra tiền lệ chưa từng có trong lịch sử. Bà đã chinh phục người dân bằng tấm lòng quả cảm, sự chính trực và giản dị trong lời nói, xóa tan hình ảnh những chính trị gia bài bản với hình ảnh lộng lẫy”. Zuzana Čaputová sẽ chính thức đảm nhiệm chức vụ tổng thống Slovakia vào ngày 15/6 sắp tới đây khi Tổng thống hiện tại – ông Andrej Kiska kết thúc nhiệm kỳ của mình.
