Tôi vốn ít la cà, nhưng nhân dịp có người cháu từ xa đến nên tôi đưa cháu đi chơi. Đi loanh quanh khắp thành phố, chúng tôi “lạc” vào công viên Suối Tiên (Tp.Hồ Chí Minh). Đứng trước bức tượng con khủng long quái dị, với kích thước như thật, thấy nó gầm lên và chuyển động mà tôi bỗng giật mình. Loài vật khủng khiếp đã tuyệt chủng ấy đã từng thống trị thế giới 65 – 100 triệu năm về trước, mà loài người mới chỉ tồn tại 4 triệu năm. Một ý nghĩ ám ảnh tôi mãi không thôi: Một triệu năm, chục triệu năm, trăm triệu… sau loài người sẽ ra sao?
Vài nét quá khứ
Các nhà khoa học đủ các ngành như địa chất học, cổ sinh học, khảo cổ học, nhân chủng học và gì gì nữa chẳng biết, thống nhất nhận định thế này: Mọi sinh vật trên Trái đất đều là “hậu duệ” của những “giọt” đơn bào xuất hiện 4 tỷ năm về trước với tư cách sự sống đầu tiên.
Bộ máy tiến hóa các loài bắt đầu hoạt động, lúc từ từ, lúc nhảy vọt, các loài lần lượt hình thành: Cá, bò sát, động vật có vú. Chim… và chừng 55 triệu năm trước các linh trưởng đầu tiên xuất hiện. Cách đây 8-6 triệu năm, tinh tinh và người tách khỏi nhau trong cây di truyền.
Vậy mà phải mất 4 triệu năm nữa mới đứng thẳng, đoạn tuyệt hoàn toàn với việc trèo cây, xuống mặt đất ở, từ châu Phi tràn sang châu Á, châu Âu… Các nhà khoa học lấy mốc là 195 triệu năm về trước, con người hiện đại mới bước lên sân khấu thế giới và từ đó có những bước tiến khổng lồ mà chúng ta thấy ngày nay.
Nếu “co” lịch sử Trái đất lại thành một ngày thì lịch sử loài người chẳng đáng là bao. Họ mới chỉ có mặt 2 giây trước, qua nhiều giai đoạn phát triển chật vật nhưng ngày càng tăng tốc của mình.
Quá khứ là vậy. Tương lai của con người thì sao? Có lẽ chẳng xác định được mức thời gian nào, thì con người sẽ biến đổi đến đâu vì chẳng ai lường trước được những đột biến của sự phát triển.
Tuy nhiên, những nhà tương lai học vẫn bạo gan căn cứ vào hiện tại để phác họa vài nét về bản thân mình với sự thiếu chính xác rất cao.
Nhà di truyền học người Anh J. S. Jones cho rằng cuộc tiến hóa của loài người đã ngừng lại, vì từ ngày trở thành con người hiện đại, họ hầu như không thay đổi nữa bởi những nguyên nhân làm nên sự tiến hóa không còn.
Sự chọn lọc tự nhiên và đột biến gen chẳng đóng vai trò gì trong cuộc sống hiện đại. Một thế giới hội nhập, các dân tộc đã xóa đi sự cách biệt, cơ hội cho những thay đổi ngẫu nhiên cũng biến mất.
Nhưng một trường phái khác lại quả quyết quá trình tiến hóa vẫn đi những bước đi của nó vì bên cạnh sự chọn lọc tự nhiên còn có một hiện tượng không kém quan trọng, gọi là “sự tự tổ chức lại”. Con người vẫn phải thay đổi để thích nghi với môi trường xung quanh, từ biến đổi khí hậu đến tác động to lớn của khoa học kỹ thuật, buộc họ phải điều chỉnh phong cách sống.
Tương lai xa – sẽ có bao nhiêu loại người
Theo nhiều nhà tương lai học, sự thay đổi của con người tương lai sẽ xảy ra theo năm khuynh hướng, có thể quy ra thành những loại người – tất nhiên không biệt lập mà đồng thời, họ vừa là loại người này, vừa là loại người kia, đúng hơn những đặc trưng để phân biệt tồn tại đồng thời ở một cá nhân. Đó là:
– “Unihumans” – con người tạp giao giữa mọi chủng tộc, hòa trộn mọi nguồn gen, mọi phong tục tập quán và như người ta nói: “Lịch sử loài người được làm ở trên giường, mà trong một thế giới hòa nhập, nhưng chiếc giường ngày càng gần nhau. Loài người mới “Unihumans” (người hợp nhất) là một sự pha trộn toàn cầu, thể hiện ở nước da của họ – trung bình cộng của mọi màu da – nên trở thành nâu nhạt.
– “Survivalistians”: Con người muốn sống còn phải thích nghi với ngoại cảnh khắc nghiệt sau những biến cố lớn mang tính toàn cầu. Các “survivalisstian” là kết quả của sự tự điều chỉnh mình để trở thành “những người sống sót”.
– “Numans” và “Naturals”: Người biến đổi các yếu tố di truyền nhờ công nghệ sinh học và người thuần chủng, cố gắng giữ bản chất “thiên nhiên” của họ. Hai loại người này thường xung đột nhau.
– “Homo roboticus” là những người máy dạng người trang bị trí khôn nhân tạo, được “người hóa” ở mức độ rất cao, có nhận thức, có tình cảm, hoạt động hòa hợp trong cộng đồng người.
– “Astrans” chỉ những dạng người đặc biệt kết hợp công nghệ y sinh và robot có sức chịu đựng phi thường, xử lý tình huống nhanh chuyên thực hiện những chuyến du hành dài ngày trong vũ trụ, nghiên cứu các vì sao để tìm kiếm những cái nôi mới cho loài người (và sau này thực hiện các chuyến di cư vạn dặm cho cộng đồng). Số này cũng không ít.
Tương lai gần – con người ra sao
Phong cách sống hiện đại và những biến đổi bất khả kháng của Thiên nhiên, ví dụ Trái đất nóng lên, tầng ozon suy giảm, sa mạc hóa… tác động lâu dần cũng làm cho hình dạng bên ngoài và bên trong của con người có những thay đổi nhất định.
Ý kiến của các nhà tương lai học khá chia rẽ, nhưng tựu trung, họ cho rằng trong khoảng 1- 2 thiên niên kỷ nữa, con người sẽ:
– Chiều cao nam giới phát triển từ 1,85 đến 2,10 m, nét mặt cân đối hơn, hàm vuông hơn, giọng nói vang hơn (và “cái ấy” lớn hơn).
– Phụ nữ mảnh mai hơn hiện nay, mắt to hơn, ngực khêu gợi hơn, tóc óng mượt hơn.
– Tuổi thọ tối đa đạt 120 năm. Tuổi xuân kéo dài.
– Trán lồi về phía trước, đầu tròn và to, để chứa đựng bộ não phát triển. Mũi to lên vì cần nhiều không gian để lọc không khí bị ô nhiễm.
– Hàm thu lại, một vài răng hàm yếu hẳn đi, thậm chí không mọc nữa. Chúng thoái hóa vì “vô công rồi nghề”: Các thức ăn được chế biến công nghiệp tạo thuận lợi cho quá trình tiêu hóa, chẳng phải nhai nhiều.
– Cằm lẹm vào (đây là điều người ta từng thấy rất rõ ở loài mèo Persia, từ khi thuần hóa thành mèo nhà) cũng vì lý do trên.
– Cơ bắp ngày một yếu hơn, gây khó chịu đặc biệt ở cơ lưng bởi tư thế ngồi trở thành phổ biến nhất mà hàng triệu năm tiến hóa không “ủng hộ” tư thế này.
– Ngón tay trở nên ngắn và nhọn hơn, thích hợp cho việc điều khiển các máy móc tinh vi ngày càng nhiều.
– Thể tích phổi tăng và kết cấu có thay đổi đôi chút để đáp ứng việc lọc không khí ô nhiễm.
– Gan cũng to hơn để tăng chức năng lọc máu.
– Những chỗ lông trên cơ thể cũng biến mất, kể cả ở cánh đàn ông. Tuy nhiên, do quan niệm thẩm mỹ, những người đàn ông rậm râu được coi là đẹp và nhiều nam tính nên họ có cơ hội sinh con đẻ cái và nguồn gen của họ được giữ gìn. Nó cũng giống như mái tóc vàng và cặp mắt xanh – những yếu tố quyến rũ của nữ giới thì nguồn gen làm nên tính chất này vẫn có cơ hội phát triển.
– Vóc dáng phụ nữ trở nên mảnh mai hơn nhưng lại làm xương chậu nhỏ hơn, gây khó khăn cho việc sinh đẻ. Mổ đẻ là phổ biến. Trẻ mổ đẻ bị nhận xét là nhạy cảm với những rối loạn tâm thần, căn bệnh tự kỷ xuất hiện nhiều hơn.
Thế hệ “transhuman” trở nên phổ biến
Nếu như vào năm 2015, robot mới chỉ làm những việc lặt vặt trong gia đình thì năm 2020, nhiều công việc của người robot cũng làm được, đến năm 2030, robot cạnh tranh được phần lớn công việc chân tay khéo léo của con người.
Đó là thời điểm robot được trang bị nhiều phần mềm thông minh nhân tạo và những thế hệ sau “mạnh” hơn thế hệ trước. Quan hệ hỗ trợ lẫn nhau giữa người và robot ngày càng mở rộng. Sự kết hợp ấy chuẩn bị cho sự hình thành những con người nửa người nửa máy, gọi là “transhuman”.
“Transhuman” sẽ có những khả năng nhìn, nghe, ngửi, nếm, sờ… vượt trội. Trên cơ sở đó, sẽ xuất hiện “transhuman” lái ô tô, máy bay… không hề sai sót và gây tai nạn, những nghiên cứu viên trong các phòng thí nghiệm, những nanobot chu du trong cơ thể, báo cáo với bác sĩ tình trạng sức khỏe của chúng ta để có cách điều trị chính xác.
Cuộc đại diệt chủng thứ sáu đã bắt đầu
Từ ngày sự sống xuất hiện, Trái đất đã trải qua 5 cuộc đại diệt chủng – những thiên tai lớn trên toàn cầu quét đi diện mạo của hành tinh cùng những sinh vật sống trên cả mặt đất và đại dương. Có những loài đã từng thống trị thế giới không còn một cá thể nào sống sót.
Năm cuộc đại diệt chủng ấy đã gây ra sự tuyệt chủng của 98% số loài sinh vật đã từng tồn tại, xóa gần như hoàn toàn sự đa dạng sinh học hình thành trong hàng chục, hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ năm để tất cả phải làm lại từ đầu.
Một loài nào đó bỗng gặp điều kiện thuận lợi để thay bậc đổi ngôi, sẽ lấn át các loài khác, nắm quyền thống trị hành tinh. Chẳng hạn cuộc đại diệt chủng mới nhất tức cuộc đại diệt chủng thứ năm cách đây 65 triệu năm đã gạch tên khủng long ra khỏi danh sách các động vật hiện hữu.
Cuộc đại diệt chủng thứ sáu là cuộc đại diệt chúng do chính con người gây ra, bắt đầu vào thời kỳ băng giá khoảng 10.000 năm trước công nguyên và đang diễn ra mạnh mẽ.
Nguyên nhân của đại họa này là: Thay đổi rất nhiều cảnh quan hình thành trên mặt đất hàng trăm triệu năm (phá rừng, đắp đập, mở rộng đất đai làm nông nghiệp, đô thị hóa trên toàn thế giới), khai thác quá mức nguồn tài nguyên thiên nhiên (rừng, sông biển…), can thiệp thô bạo vào sự ổn định mà hàng chục triệu năm Trái đất mới đạt được (săn bắt đến tuyệt chủng, khai tác tài nguyên dầu khí và khoáng sản đến cạn kiệt, tàn phá môi trường), gây ô nhiễm trầm trọng môi trường sống (thải khí cácbon từ các nhà máy và phương tiện giao thông…), tăng dân số quá nhanh (10.000 năm trước dân số thế giới mới chỉ từ 1 đến 10 triệu người thì nay là 6,5 tỷ người) và đưa vào thiên nhiên những loài lạ, dựa trên khả năng “đoạt quyền Tạo hóa” của mình.
Nhiều loài động vật do bị săn bắt quá nhiều hoặc bị chết vì chất độc, thiếu không gian sinh tồn khiến mỗi năm 30.000 loài bị tuyệt chủng. Việc phá rừng lấy gỗ và lấy đất làm ruộng đã phá hủy lá phổi của hành tinh. Biển, sông hồ bị ô nhiễm bởi chất độc hóa học và chất phóng xạ, đất cứng và bạc màu, tầng ozôn bị bào mòn khiến tia tử ngoại gây hậu quả khủng khiếp đến con người và nguồn gen.
Chính những điều này sẽ là nguyên nhân của cuộc đại diệt chủng thứ sáu của Trái đất.
Kịch bản này liệu có xảy ra?
Các nhà khoa học đã hình dung ra một kịch bản khủng khiếp này sẽ xảy ra vào một ngày nào đó, tất nhiên là rất xa xôi, có thể hàng chục triệu năm sau:
… Con sông vùng Vịnh tắc. Miền Bắc và miền Tây châu Âu chìm trong một kỳ băng giá mới. Những núi băng khổng lồ không gì ngăn cản nổi từ Bắc cực tách ra khỏi nhau cứ lừng lững trôi xuống phương Nam. Đi đến đâu, chúng sẽ nghiền nát đến đấy tất cả những vệt thực vật còn sót lại, chà nát những công trình lịch sử, văn hóa và khoa học từng là niềm kiêu hãnh của nền văn minh nhân loại, đập tan những tảng bê tông và gạch, kính và đá, kim loại và nhựa…
Bất lực hoàn toàn, dường như ý chí sống còn của con người đã tắt lịm trước sức mạnh khủng khiếp không gì ngăn cản nổi của Thiên nhiên. Không còn nơi nào ẩn nấp trước sự hủy diệt tàn bạo của một thế lực bất khả kháng. Con người không còn một cơ hội mong manh nào để sống sót. Cả nhân loại bị diệt vong. Một nền văn minh rực rỡ đạt được những thành tựu tuyệt vời do trí tuệ mang lại cũng không chống lại được đại họa của thiên nhiên. Thế giới của loài người đã đổ vỡ toàn bộ, chìm xuống biển khơi, bị vùi lấp dưới những đồi núi và đất trượt đè lên.
Lịch sử lại viết những dòng đầu tiên về một kỷ nguyên mới, bắt đầu từ một Trái đất bị phá hủy tan tành, rồi trở nên tiêu điều, hoang sơ, trống vắng, nhường chỗ cho các sinh vật, quen hoặc lạ, sống sót hoặc hoàn toàn mới, yếu ớt hoặc đầy sức mạnh, nhỏ bé hoặc khổng lồ, xấu xí hoặc diễm lệ, nắm lấy quyền trị vì, điều khiển, phục hồi một hành tinh chết.
Ai sẽ làm chủ hành tinh sau loài người? Loài mực từ biển khơi được đại dương bảo vệ, mò lên cạn? Loài kiến đông đúc và có sức sống mãnh liệt? Chưa ai có thể trả lời.
Nhưng…
Thật tội nghiệp cho loài người, ai chẳng nghĩ vậy. Nhưng có thật họ bị hủy diệt tàn nhẫn thế không?
Chắc là không. Hình như họ đã nhanh chân rời bỏ Trái đất, mang theo những gì quý giá nhất để an cư lạc nghiệp vài triệu năm, trước khi cuộc Đại diệt chủng lần thứ sáu xảy ra, trên một hành tinh khác ngoài hệ Mặt trời.
Họ sống hạnh phúc tại nơi định cư mới, được cải tạo và xây dựng theo một quy hoạch vô cùng hợp lý, biết giữ gìn một cách khôn ngoan những gì mình có nên đạt được một cuộc sống vô cùng hạnh phúc. Thỉnh thoảng, họ cũng bay về Trái đất trong những đoàn du lịch, thăm cố hương và chiêm nghiệm những sai lầm đã mắc phải của mình.
