Nhạc nghe miễn phí, nhạc diễn miễn phí, nên dấu hỏi về sự tồn tại của các hãng đĩa truyền thống đã được đặt ra.
Khi xưa, việc đầu tiên phải làm khi muốn chen chân vào làng nhạc là tìm cho được một hợp đồng với hãng đĩa lớn. Việc đó ít nhiều đảm bảo con đường lên đỉnh vinh quang sẽ trơn tru hơn, bởi hãng đĩa sẽ lo mọi thứ, nghệ sĩ chỉ cần chơi nhạc. Bộ tứ gồm Warner Music Group, EMI, Sony BMG, Universal Music Group chiếm đến 80% thị phần băng đĩa, nên ký được hợp đồng với một trong những đại gia này là dấu hiệu cho thấy một ngôi sao được đặt lên bệ phóng.
Nhưng mới đây, Smashing Pumpkins tuyên bố rời hãng đĩa (căng thẳng đến mức đâm đơn kiện hãng Virgin), gia nhập một nhóm ngày càng đông các nghệ sĩ phát hiện ra rằng họ có thể tung nhạc ra, kết nối với người hâm mộ và kiếm nhiều tiền trong khi không cần phải làm việc cho một hãng đĩa nào. Dự định của các nhóm nhạc này là phân phối nhạc trực tiếp tới người nghe thông qua internet.
Năm ngoái, các nghệ sĩ như Radiohead, Madonna, Nine Inch Nails, The Eagles và the Black Crowes đã phát hành hoặc tuyên bố phát hành đĩa mới mà không cần liên quan tới hãng đĩa lớn trong Tứ đại gia làng nhạc. Xu hướng này báo hiệu một sự thay đổi trong suy nghĩ của nghệ sĩ và ông bầu: nhờ mạng, qua các trang như MySpace và YouTube, cùng với các công ty muốn bắt tay với nghệ sĩ, hãng đĩa ngày càng trở nên không cần thiết.
Nhóm Eagles lập ra hãng đĩa riêng tên Công ty ghi âm Eagles 2 vào năm 2003, phát hành album “Long Road Out of Eden” độc quyền ở chuỗi cửa hàng Wal-Mart vào tháng 10/2007. Chuỗi cửa hiệu bán lẻ này đưa ra “mức tiền bản quyền vượt xa bất cứ hãng đĩa nào có thể đề nghị,” theo lời của Glenn Frey, một trụ cột của Eagles. Bộ album 2 đĩa này được bán với giá giảm còn 11,88 đôla tại tất cả các cửa hàng, được trưng bày trên kệ ở nơi thuận tiện, dễ thấy và một chiến dịch quảng cáo trị giá 40 triệu đôla đi kèm. Đĩa trở thành album bán chạy thứ 3 của năm 2007.
Kể từ đó, Wal-Mart ký những hợp đồng tương tự với các gương mặt kỳ cựu như nhóm Journey và Bryan Adams. "Khi bạn là một nhóm nhạc đã có tên tuổi, bạn không cần những thứ mà hãng đĩa đưa ra “dụ dỗ” như bộ phận tiếp thị, báo chí, mỹ thuật…,” John Baruck, ông bầu của nhóm Journey tuyên bố. “Bạn chỉ cần tung đĩa nhạc ra.” John Baruck, đang làm việc cho Irving Azoff, ông bầu của Eagles, tiết lộ rằng tiền bản quyền từ Wal-Mart gấp 4 lần tiền thu được từ các hãng đĩa.
Trent Reznor của Nine Inch Nails muốn phát hành đĩa nhạc cuối cùng hợp tác cùng hãng đĩa, album “Year Zero”, thông qua website của anh với giá 5 đôla và không hạn chế sao chép. Tất cả các bài hát đều sẵn sàng để người hâm mộ tải xuống và hòa âm lại. Dĩ nhiên là hãng đĩa của anh, hãng Interscope, không đồng ý. Vì vậy, sau khi phát hành album này, Trent quyết định không ký tiếp hợp đồng. “Tôi cảm thấy thật thích thú khi cuối cùng đã có được mối quan hệ trực tiếp với người nghe và tôi cảm thấy mối quan hệ này thích hợp với mình,” Trent tuyên bố trên website nin.com.
Tháng 3/2008, Trent phát hành “Ghosts I-IV”, album mới gồm 36 bản nhạc thông qua website của mình. Trong 1 tuần, có khoảng 780.000 người đã tải album chỉ có nhạc, không có lời này và mang lại cho Trent 1,6 triệu đôla! “Để mọi thứ ổn, cần có 3 thứ. Bạn phải làm chủ được quyền xuất bản, quản lý được băng master, điều khiển được thương hiệu. Trent có cả 3 thứ đó,” Jim Guerinot, ông bầu của Trent nói. Dĩ nhiên, sự tự do này cũng có cái giá phải trả. “Khối lượng công việc là khổng lồ. Cứ tưởng tượng phải sắp xếp đàm phán chuyện bản quyền ở Scandinavi, Đức, Pháp, Ý…”
Năm ngoái, Dolly Parton và ông bầu là Danny Nozell, gặp gỡ với vài hãng đĩa, hy vọng tìm được hợp đồng cho đĩa mới. Không hài lòng với các điều khoản từ hãng đĩa, Dolly lập hãng đĩa Dolly Records năm 2007. “Tôi quyết định cố gắng trở lại với các đài phát thanh nhạc đồng quê và các bảng xếp hạng.”
Dolly và Danny lập ra một công ty nhạc số có tên là Echo Music, thuê một người quảng cáo độc lập và một đội chuyên về quảng bá trên radio. Tóm lại, họ bao sô trên mọi mặt trận. Đĩa đơn đầu từ album mới, bài "Better Get to Livin’" xếp hạng 48 trong Top nhạc đồng quê, thứ hạng cao nhất mà bà đạt được trong 15 năm qua. Quan trọng hơn là phần trăm lợi nhuận mà Dolly nhận được cao hơn nhiều so với hợp đồng cùng hãng đĩa. “Chỉ cần một vài tuần là chúng tôi đã thu được lại số vốn đã bỏ ra!”.
Nhóm Black Crowes, với phần lớn thu nhập có được từ việc lưu diễn, lấy lại việc tiếp thị và quảng bá từ hãng đĩa cũ Columbia, vì như vậy họ giữ quyền điều khiển nhiều hơn với âm nhạc của mình. “Chúng tôi bị kẹt trong một hệ thống rất đáng chán,” Chris Robinson, ca sĩ chính của nhóm nói. Anh đã lập ra hãng Silver Arrow để phát hành album mới Warpaint sau nhiều năm thất vọng khi làm việc với các hãng đĩa lớn. “Giờ đây, chúng tôi không cần phải có 5.000 cuộc họp về việc vì sao điều này hay điều kia không thích hợp cho mình. Chúng tôi tự biết điều gì là đúng.”
Các nghệ sĩ khác như Prince hay nhóm Pearl Jam ký các hợp đồng chỉ kéo dài 1 album với hãng đĩa lớn trong khi phát hành các băng ghi âm không chính thức và các bản nhạc tặng thêm trực tiếp đến fan trên website.
Ý tưởng phát hành nhạc một cách độc lập và có được phần lợi nhuận nhiều hơn không hề mới. Jimmy Buffett lập nên hãng đĩa riêng tên Mailboat Records và năm 1999, sau khi quá nản với các chính sách của hãng đĩa lớn. Ông kiếm được 5 đôla cho mỗi album bán ra và tổng thu nhập của Jimmy năm 2005, bao gồm cả việc lưu diễn là 44 triệu đôla!
Suy nghĩ thông thường là các nghệ sĩ đã có tên tuổi có thể thành công mà không cần hãng đĩa, còn nghệ sĩ mới, đặc biệt là dòng nhạc phổ thông, vốn dựa trên việc phát nhạc trên sóng phát thanh, thì cần lực đẩy trong việc tiếp thị, quảng bá mà hãng đĩa lớn mới có được. Nhưng giờ đây, điều này cũng không còn chính xác.
Ca sĩ kiêm nhạc sĩ Ingrid Michaelson phát hành album đầu tay tên “Girls and Boys” qua hãng đĩa Cabin 24 của riêng mình. Khi bài hát của cô được phát trong phim truyền hình ăn khách “Grey’s Anatomy”, các hãng đĩa bắt đầu gọi tới chào mời nhưng cô vẫn quyết định hoạt động độc lập. “Mọi thứ đang biến chuyển tốt và tôi chẳng nợ nần gì ai. Sao lại phải giao tự do của mình cho người khác?”
