Điểm mặt tội đồ
1. Công việc và cuộc sống thiếu cân bằng, thường xuyên căng thẳng, gắng sức là một trong những nguyên nhân phổ biến. Rất nhiều phụ nữ trẻ lấy thước đo của sự bận rộn là một phần của thành công. Cái giá phải trả cho những áp lực thường xuyên là gây suy giảm hoạt động của tuyến thượng thận, dẫn đến sự mất cân bằng hormone, trong đó có estrogen.
2. Bệnh phụ khoa: Thủ phạm gây rối loạn nội tiết ở nữ nhiều nhất là u buồng trứng loại tế bào sản xuất nhiều nội tiết.
3. Chế độ dinh dưỡng không hợp lý: Ăn nhiều đồ ngọt, bổ dưỡng quá mức dễ dẫn tới hội chứng buồng trứng đa nang, làm rối loạn nội tiết. Tuy nhiên, ăn kiêng quá mức cũng để lại hậu quả khôn lường vì chế độ ăn thiếu những dưỡng chất cần thiết. Estrogen được sản xuất chủ yếu ở buồng trứng. Khi chế độ ăn quá ít chất béo, mức độ chất béo của cơ thể dưới 22% sẽ kích hoạt vùng dưới đồi và tuyến yên gửi tín hiệu đến buồng trứng, yêu cầu ngừng sản xuất estrogen, dẫn tới hội chứng tiền mãn kinh sớm.
4. Giảm cân đột ngột: Lượng mỡ trong cơ thể giảm đột ngột do chế độ ăn kiêng quá khắt khe hoặc tập luyện thể thao ở cường độ cao cũng có thể làm giảm nồng độ estrogen.
5. Thường xuyên thức khuya và thiếu ngủ: Điều này khiến đồng hồ sinh học thay đổi. Rối loạn này sẽ dẫn đến hàng loạt rối loạn chức năng nội tiết, ảnh hưởng đến chu kỳ rụng trứng, kinh nguyệt và làm mất cân bằng estrogen. Nhiều nghiên cứu cho thấy, việc thiếu ngủ sẽ làm ảnh hưởng đến hơn 10 loại hormone, đặc biệt là hormone estrogen và testosterone.
6. Thường xuyên di chuyển và lệch múi giờ: Cơ thể chúng ta sản xuất ra loại hormone melatonin để báo hiệu giờ ngủ sinh học. Khi bị lệch múi giờ, melatonin vẫn được sản xuất, cho dù khi ấy là ban ngày. Điều này khiến cơ thể không kịp thích ứng, gây rối loạn kinh nguyệt và nội tiết.
7. Thêm một “tội đồ” có thể gây hại cho rất nhiều phụ nữ trẻ là thói quen uống cà phê buổi chiều. Không thể phủ nhận loại thức uống này có thể giúp cơ thể tỉnh táo hơn và kích thích não, nhưng đồng thời cũng thúc đẩy sản sinh thêm hormone cortisol – thủ phạm làm gia tăng căng thẳng, béo bụng và mất cân bằng nội tiết tố nữ.
8. Một trong những nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố mà ít người để ý (kể cả các bác sĩ) là do mất máu nhiều trong việc sinh nở. Mất máu nhiều mà không được bù lại hợp lý sẽ dễ dẫn đến hội chứng sheehan do thiếu máu, làm suy tuyến yên trên não. Tuyến yên chuyên điều phối hoạt động nội tiết của buồng trứng nên khi bị suy yếu sẽ làm buồng trứng suy yếu theo, làm giảm quá trình sản xuất nội tiết tố nữ.
9. Sử dụng quá nhiều mỹ phẩm có chứa các chất độc hại mà không rõ nguồn gốc, định lượng: Các loại khoáng dầu làm từ dầu hỏa thô hay dầu mỏ, hương liệu tổng hợp từ chất hóa học, paraben bảo quản, chất tạo bọt, duy trì độ ẩm, chống nắng, trị mụn… đều có thể là nguyên nhân góp phần gây mất ổn định nội tiết, dẫn đến lão hóa sớm và còn nhiều hệ quả khác nếu sử dụng vô tội vạ và thiếu kiến thức.
Cơn càn quét mang tên rối loạn nội tiết
“Nạn nhân” đầu tiên của tình trạng rối loạn nội tiết chính là chu kỳ kinh nguyệt. Đây là hoạt động gắn bó với chức năng của nội tiết tố nữ. Do đó, khi nội tiết tố rối loạn, các chức năng của buồng trứng, tử cung cũng bị gián đoạn. Điều này dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh như lạc nội mạc tử cung, rối loạn kinh nguyệt, đau bụng kinh, rong kinh… Rối loạn nội tiết còn làm tăng nguy cơ viêm nhiễm các bệnh phụ khoa vì môi trường âm đạo thiếu chất nhờn để bôi trơn, giữ ẩm; vi khuẩn sẽ dễ tấn công, gây bệnh. Ngoài ra, huyết áp cũng sẽ trồi sụt thất thường, tinh thần bất ổn, dễ cáu gắt, buồn bực vô cớ vì cơ thể thiếu serotoin và melatonin – hormone tác động đến tâm trạng và sự cân bằng hàng ngày.
Thêm một hậu quả rất nguy hại là rối loạn nội tiết sẽ làm giảm ham muốn tình dục ngay cả ở những người đang phơi phới tuổi xuân do thiếu estrogen và progesterone, và rõ ràng là còn vì cảm giác tự ti, thậm chí sợ hãi vì vùng kín khô hạn. Làn da cũng không tránh khỏi cơn càn quét mang tên rối loạn nội tiết với tàn tích là khô, sạm, không đều màu, nhiều vết nám hoặc mụn trứng cá… Nhiều trường hợp còn bị tăng cân, tăng mỡ vùng bụng. Rối loạn càng nhiều càng dễ gây tăng sản tuyến vú và bệnh ung thư vú, tổn thương nội mạc tử cung, khó mang thai và giảm cơ hội mang thai thành công…
Yên lặng chịu đựng hay vùng lên chiến đấu?
Chính chế độ làm việc, sinh hoạt và dinh dưỡng không hợp lý là những nguyên nhân quan trọng dẫn đến rối loạn nội tiết ở những phụ nữ trẻ. Chính vì vậy, dần thay đổi, điều chỉnh những yếu tố này là bước quan trọng để luôn khỏe mạnh và làm chậm quá trình lão hóa. Tránh làm việc quá sức, nhiều áp lực và căng thẳng kéo dài. Cần tập thói quen ngủ sớm, dậy sớm và luyện tập thể dục đều đặn, vừa phải. Trong khi đó, chế độ ăn uống cần được tăng cường nhiều trái cây, rau củ hữu cơ; đặc biệt là vitamin B, C, E, canxi, magie, kali, kẽm, mangan, protein và các amino axit – những dưỡng chất cần thiết cho việc cân bằng lại nội tiết tố. Ngoài ra, cần tăng cường thực phẩm có chứa các chất tương tự estrogen trong cơ thể phụ nữ như: sản phẩm từ đậu nành, hạt hướng dương, hạt điều, đậu phộng, sắn dây… (nhưng không dùng cho người bị rối loạn tăng nội tiết estrogen).
Tránh kiêng khem thái quá hoặc ăn uống thất thường lúc nhịn lúc nạp quá độ. Nếu cần giảm béo, có thể giảm dầu mỡ nhưng có thể bù lại bằng chất béo tốt từ cá, các loại hạt để không làm ảnh hưởng đến việc sản xuất estrogen của cơ thể. Hạn chế các loại thức ăn nhanh và đồ đóng hộp. Nạp nhiều chất nhân tạo sẽ khiến cơ thể tích nhiều độc tố, gây mất cân bằng nội tiết. Thức ăn quá béo, quá ngọt hay quá mặn và quá nhiều tinh bột cũng cần được giảm thiểu.
Thêm một lưu ý quan trọng là đừng quên kiểm soát việc sử dụng các loại mỹ phẩm để đảm bảo lựa chọn được đúng loại của các thương hiệu uy tín. Đây cũng là cách góp phần giảm thiểu nguy cơ rối loạn nội tiết.
Bài: Trần Nhung
