Jour d’Hermès – một kiệt tác của nghệ thuật pha chế mùi hương
Nhà pha chế nước hoa của Hermès, Jean Claude Ellena nói rằng ông muốn tạo nên loại nước hoa của hàng ngàn bông hoa, từ hoa bó, hoa lẵng, đến cành hoa tươi, hoa của buổi sáng, hoa nở về đêm, hoa trồng ngoài vườn, hoa sau khi hái, cả các loài hoa độc và hoa có hương thơm “ma quỷ” làm cho người ta mê mệt. Rất nhiều hoa nhưng không có một hương thơm cụ thể nào để ai cũng có thể chọn hoa cho riêng mình. Nếu tôi có thể “ngửi ra” hoa cam, thì bạn lại có thể thấy hoa hồng, hoa nhài hoặc một loại hoa mà bạn yêu thích.
Đó là một ý tưởng tuyệt vời, thật không có gì đơn giản hơn nhưng cũng rất cực đoan. Và đó cũng là điều làm tôi bất ngờ nhất. Ông Ellena là bậc thầy của trường phái tối giản, chỉ dùng rất ít các hương liệu tinh khiết để tạo tính cách của nước hoa, nay pha chế nước hoa trừu tượng của “triệu triệu bông hoa”.
Ngay đến việc chỉ dùng mỗi hoa để làm nước hoa thôi cũng thể hiện một cách nhìn lãng mạn, vì từ ngàn đời nay hoa đã là biểu tượng cho vẻ đẹp của phụ nữ, tuy cũng không khó để trở thành nhàm và sến, vì không ai lại không nghĩ đến phái đẹp khi ngắm hoa. Hoa là phái đẹp – dễ hiểu và bất biến ở khắp nơi, tại các nước phương Tây cũng như ở phương Đông. Tuy vậy, sau khi đọc một bài phỏng vấn mới nhất với nhà pha chế nước hoa đăng trên flairflair.com, tôi mới biết rằng sự lựa chọn của ông Ellena thật ra lại rất thực tế. Hermès muốn cho ra mắt một loại nước hoa mới dành riêng cho phụ nữ, “một nửa kia” của nước hoa nam Terre d’Hermès. Nên ông Ellena đã loại bỏ mùi gỗ thơm (dễ gây liên tưởng đến nam tính) và gia vị (vốn mang theo mật mã của các mối quan hệ xã hội và các nền văn hóa khác nhau). Đây là những liên tưởng do văn hóa, tiêu dùng (hay có thể gọi là định kiến về mùi hương cũng được) mà chúng ta ai cũng chịu ảnh hưởng.
Đúng như mong muốn của ông Ellena và trái với thông lệ của ngành, Hermès không liệt kê trong thông cáo báo chí một mùi hương cụ thể nào, những “note” nào đã làm nên loại nước hoa mới. Tôi đã khá vất vả để “chọn” cho mình một loài hoa nào đó từ bó hoa Jour d’Hermès, mặc dù đoán hương thơm chính là một trong những điều thú vị nhất khi bạn thử nước hoa. Đây là một mùi hương tươi mát, phần nào làm tôi nghĩ đến những múi bưởi mọng nước, rôn rốt vừa chua vừa ngọt, tuy không giống nước hoa có mùi bưởi và hoa hồng của Hermès. Để lâu một chút, thanh giấy thử nước hoa tỏa ra một chút hương xoài xanh – mùi hương có trong Jardin sur le Nil. Dù mát và ướt, nhưng loại nước hoa mới của Hermès không thuộc loại mùi hương mô tả thiên nhiên theo kiểu “những cánh hoa còn đẫm sương buổi sáng sớm”. Trái lại, đây là một mùi thơm thanh lịch, mượt mà, có thể ví với hương hoa hồng (tuy không phải là hương hoa hồng), loại hoa hồng cánh màu hồng phớt và mảnh mai, rất chóng tàn và có bán tại các chợ hoa ở Hà Nội.
Một người bạn “đọc vị” hoa nhài ngay lập tức. Còn tôi vẫn không cảm thấy chất xanh thực vật quen thuộc của hoa nhài. Nếu phải ví hương thơm với màu sắc, thì Jour d’Hermès có một màu vàng ươm làm tôi nhớ đến việc Chandler Burr xếp nước hoa của Jean Claude Ellena vào trường phái ánh sáng. Chờ thêm một chút nữa, mùi hoa cam thoang thoảng gây liên tưởng đến tranh màu nước và Iris Ukiyoe, còn vị ngọt dịu nhẹ màu vàng khẽ nhắc về Vanille Galante, cả hai đều là nước hoa “tối giản” của dòng Hermessence cũng do chính Jean Claude Ellena pha chế.
Jour d’Hermès ra mắt đã thu hút mối quan tâm đặc biệt của các blogger viết về nước hoa có uy tín nhất trên Internet. Có thể cho rằng một trong những lý do là việc Hermès không công bố danh sách hương liệu và các chuyên gia trên mạng đã ngờ ngợ rằng đây có thể là kết quả của kỹ thuật pha chế nước hoa độc đáo. Ông Ellena bắt đầu việc sáng tạo nước hoa nữ mới cho Hermès cách đây ba năm, ông đặt tên cho dự án mới là “Feminine H” hay “H Nữ tính”.
Ánh sáng – yếu tố được ông gọi là không thể thiếu được trong công việc của người nghệ sỹ chính là nguồn cảm hứng đầu tiên. Khi ông Ellena nhận ra rằng thời trang Hermès không dành cho việc tiệc tùng buổi tối cũng là lúc ông quyết định Jour d’Hermès sẽ là loại nước hoa dùng ban ngày (từ “jour” tức là ban ngày), sáng sủa, nhẹ, trong trẻo và thanh lịch. Đây là những tính chất gắn liền với phong cách của ông. Sự tối giản được thể hiện qua kỹ thuật pha chế nước hoa.
Chuyên gia mùi hương Jean Claude Ellena
Elena Vosnaki, tác giả của blog perfumeshrine.blogspot. com đã tìm cách giải thích bài toán “phong cách tối giản cho nhiều loài hoa” dựa trên cuốn “Journal d’un parfumeur” (Nhật ký của nhà pha chế nước hoa) của ông Ellena vừa xuất bản năm 2011. Bài phỏng vấn mới nhất của ông Ellena cho thấy Elena Vosnaki đã rất tinh. Nhà pha chế nổi tiếng với phong cách tối giản chỉ cần tám loại hương liệu để tạo cảm giác mùi hương của đậu ngọt, năm để vẽ ra ảo ảnh hoa dành dành đang nở. Việc tối giản hóa mùi hương này có làm bạn nghĩ đến không gian hai hoặc ba chiều của hình học phổ thông, hay đa chiều trong môn toán dạy tại các trường đại học? Điều đáng chú ý là các mùi hương trong “không gian Ellena”, từ hoa hồng, nhài, đậu ngọt đến hoa cam, có cùng chung một nhóm các hương liệu giống nhau. Và để kết một bó hoa tươi mà ai đó có thể nhận ra hoa hồng, còn người khác “say” hoa diên vĩ, ông Ellena có thể điều chỉnh tỷ lệ, nồng độ các hương liệu cơ bản đó. Tôi cho rằng Jour d’Hermès là một kiệt tác của nghệ thuật pha chế mùi hương – sự giản lược của vật chất tương phản một cách tuyệt vời với cảm nhận phong phú của các giác quan. Nhưng nếu dẹp hết các câu chuyện về kỹ thuật, hương thơm và toán học sang một bên, đây vẫn là một loại nước hoa đáng yêu, dễ chịu, đầy nắng và hoa.
Bài: THÀNH LUKASZ
