Nếu gom toàn bộ dân số vào một căn phòng lớn, thứ nổi trội nhất không phải là mặt người, mà chính là một con voi.
“An elephant in the room”, dịch ra là con voi trong phòng. Ở các nước phương Tây, thuật ngữ này được dùng để chỉ những vấn đề hệ trọng mà ai cũng biết nhưng đều tránh nói tới. Cụm từ này xuất hiện lần đầu tiên trong “The Inquisitive Man”, chuyện ngu ngôn của nhà văn Nga Ivan Andreevich Krylov được xuất bản vào năm 1814. Chuyện kể về một chàng trai đi thăm viện bảo tàng, ngắm nghía đến từng ngóc ngách nhưng lại bỏ qua con voi lớn trong phòng.
Trong bối cảnh hiện đại, biến đổi khí hậu thường được ví như con voi đó. Não bộ chúng ta luôn muốn được thoải mái, và thường chỉ muốn giải quyết căng thẳng trước mắt thay vì lo cho những vấn đề dài hạn. Nếu vấn đề không ảnh hưởng trực tiếp lên chúng ta, chúng ta có xu hướng nghĩ rằng nó không phải là trách nhiệm của mình, hoặc nằm ngoài tầm kiếm soát của mình. Bỏ qua các mưu toan chính trị, Greta Thuberg đã thành công khi nhắc cho mọi người nhớ tới “con voi”, để ta biết rằng môi trường không chỉ là vấn đề của riêng chính phủ.
Ngành công nghiệp thời trang chiếm khoảng 20% nước thải và 10% khí CO2 toàn cầu. Cứ mỗi một cái quần jeans sẽ cần đến 1kg bông, và để trồng 1kg bông sẽ cần tới 7.500-10.000 lít nước, đủ để một người bình thường uống trong 10 năm.
Vấn đề của thời trang nằm ở nhịp độ chuyển động. Một bộ sưu tập có thể sẽ lỗi thời chỉ vỏn vẹn một đêm sau khi ra mắt. Và tập tính của con người là thích cái gì mới lạ, nên sẽ rất bình thường khi họ đổ xô nhau đi mua cái quần jean mới ra. Mặc cho sự thật là họ đã có 3 chiếc quần jean với công dụng tương đương trong tủ quần áo của mình.
Có thời điểm, quần áo chỉ là quần áo. Khi chức năng của nó đơn giản là bảo vệ con người khỏi những tác động môi trường. Thời đại này, quần áo còn mang giá trị thẩm mỹ, mà tiêu chuẩn đẹp của con người dịch chuyển từng phút giây. Nếu quan tâm đến hành tinh này, người trẻ nên tỉnh táo trước những xu hướng thời trang. Lựa chọn các nhãn hàng thời trang bền vững hoặc chuộng dùng quần áo second-hand cũng là cách hay. Hiện nay, một số hãng thời trang như H&M, Leinné, Patagonia, G-Star,…đang chạy chiến dịch nhận quần áo tái chế. Bán hoặc tặng cho người khác cũng là một lựa chọn cho bạn nếu đang không biết làm gì với quần áo cũ.
Phần lớn mọi người mua quần áo mới vì kích thước cơ thể thay đổi hoặc quần áo đã bị lấm bẩn. Trong trường hợp sau, lời khuyên (nghe có vẻ chưng hửng) nhưng hữu ích nhất: hãy cố giữ quần áo mới nhất có thể. Bằng không, bạn nên có một cái nhìn khác về những vết bẩn. Hãy xem nó như một kỉ niệm vui vẻ thay vì sự xấu xí.
Chế độ ăn tự nhiên là cách ăn uống trong đó thực phẩm được thu hái ở nơi hoang dã, hoặc là những cây cỏ được trồng theo cách làm nông tự nhiên, và những con cá được bắt theo những phương pháp tự nhiên. Nói cách khác, chế độ ăn tự nhiên là hạn chế tối đa tác động của con người đến hệ sinh thái nhất có thể.
Trong những năm gần đây, số lượng người hứng thú với việc làm nông tự nhiên đã gia tăng đáng kể. Có vẻ như sự phát triển của khoa học đã chạm tới ngưỡng giới hạn, người ta bắt đầu nhớ ra rằng tự nhiên mới chính là ngọn nguồn của nông nghiệp, không phải là kĩ thuật canh tác, biến đổi gen hay các loại phân bón. Bốn nguyên tắc của làm nông tự nhiên chính là không cày xới đất, không dùng phân hóa hoặc phân ủ, không làm cỏ bằng việc cày xới đất hay dùng thuốc diệt cỏ, không phụ thuộc vào hóa chất. Bằng cách tuân theo 4 nguyên tắc đó, con người được trở lại với đúng vị trí của mình, là một mắt xích nhỏ trong hệ thống sinh vật trên Trái Đất.
Hiện nay ở Việt Nam đang phổ biến phương pháp “vườn rừng” – kiểu làm nông giảm thiểu tác động của con người, để hệ sinh vật tự loại trừ, bổ trợ và nuôi dưỡng lẫn nhau. Thực phẩm thu hoạch từ phương pháp này được xem là thực phẩm sạch, thuận tự nhiên. Bạn có thể tìm đến Vườn Thùy Lâm, Long Châu,…để tìm thấy nguồn thực phẩm sạch, thuận tự nhiên cho bữa ăn gia đình.
Để giảm bớt những tác động đó, bạn nên thử trở thành người thuần chay. Hoặc nếu việc đó quá khó, thử duy trì một bữa ăn chay trên tuần vẫn sẽ tạo ra sự khác biệt lớn. Thực ra, các sản phẩm từ động vật tiêu tốn hàng tấn thức ăn, nhưng chúng chỉ chiếm 18% lượng calo mà chúng ta ăn vào. Trong khi đó, thực vật vẫn sẽ cung cấp đầy đủ dưỡng chất nếu bạn tìm hiểu về hàm lượng của nó, xây dựng cách kết hợp trong từng bữa ăn.
Ăn chay đem lại nhiều lợi ích lớn cho sức khỏe thể chất và tinh thần. Một bữa ăn chay có tác dụng thải độc cho cơ thể, tươi khỏe làn da, đẩy nhanh quá trình trao đổi chất, giảm hàm lượng cholesterol, giảm nguy cơ bị béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp và thậm chí là các bệnh lý tâm thần như trầm cảm, rối loạn lo âu.
Có rất nhiều người lầm tưởng bữa ăn chay chỉ bao gồm rau củ, các thực phẩm làm từ thực vật. Tuy nhiên, ăn chay có nhiều chế độ khác nhau, chẳng hạn như chế độ lacto-ovo (kiêng thực phẩm từ động vật nhưng có thể ăn trứng và sữa); chế độ ăn chay bán phần (kiêng thực phẩm từ động vật ngoại trừ cá và gia cầm); chế độ ăn chay linh hoạt (ăn thực vật là chủ yếu nhưng vẫn có xen một lượng nhỏ động vật). Tùy vào thể trạng của mình, bạn có thể lựa chọn một chế độ ăn phù hợp.
Về chế độ dinh dưỡng, một bữa ăn chay vẫn nạp đủ dưỡng chất cho bạn. Đậu và các loại hạt giàu protein có thể dùng để thay thế thịt trong các bữa chay trường. Khéo léo kết hợp các loại rau, củ, quả để cung cấp các chất khoáng cần thiết cho cơ thể. Khi xây dựng thực đơn ăn chay, bạn cần lưu ý tới một khẩu phần ăn lý tưởng bao gồm 50% rau và trái cây, 33% các loại thực phẩm khác, 17% ăn chay giảm cân. Hiện nay, bạn dễ dàng tìm mấy một hot influencer ăn eat-clean hoặc ăn thuần chay. Nếu đề cập đến người nổi tiếng ăn chay, phải kể đến hot fashionista Châu Bùi, Ngô Thanh Vân, diễn viên Việt Trinh, Á hậu Trương Thị May. Bạn có thể theo dõi những người nổi tiếng này để tham khảo về chế độ ăn của họ.
Trong xã hội tiêu dùng, chúng ta được khuyến khích mua sắm càng nhiều càng tốt. Điều đó hiện rõ trong các chiến dịch quảng cáo, các nhãn hàng luôn cố khiến người tiêu dùng tin rằng mua sắm khiến cuộc đời hạnh phúc hơn.
Các chiêu trò marketing chính là hệ quả của xã hội tiêu dùng. Trong ngày Black Friday, các nhãn hàng cho rằng mua sắm với giá ưu đãi nghĩa là bạn đang tiết kiệm tiền. Tuy nhiên, sự thật là bạn đang mua sắm nhiều hơn mức cần thiết, và tiết kiệm tiền chỉ là một chiến lược marketing.
Cho đến thời điểm này, mức độ tiêu thụ của con người cao hơn gấp nhiều lần so với mức độ phục hồi của tự nhiên. Vì sự không cân xứng đó, môi trường bị cạn kiệt tài nguyên, các sinh vật khác bị mắc kẹt trong đống rác thải của con người, hệ sinh thái bị méo mó. Đứng trước những mặt tối đó, bạn nên nhận thức được rằng mỗi lựa chọn mua sắm đều phải trả giá (đấy là khi bạn đã bỏ giá tiền qua một bên). Và thói quen mua sắm bền vững nhất chính là ít mua sắm lại.
“Plant blind” hay còn được gọi là hiện tượng mù thực vật. Xưa nay chúng ta xem cây cối là một vật thể bị động, ít gây tác động, và ngược lại ít kháng cự với những tác động bên ngoài. Cách hiểu đó làm chúng ta quên mất một sự thật rằng: cây cối cũng là sinh vật như con người và các loài động vật khác. Vì vậy, cần có một cái nhìn công bằng hơn đối với thực vật.
Xét về bối cảnh môi trường, cây cối đang giúp hành tinh dịu lại, hút bớt khí CO2 ra khỏi bầu khí quyển. Ngoài cái danh lá phổi của Trái Đất, các khu rừng cũng được coi là xương sống của hành tinh. Vì bộ rễ bện vào nhau cắm sâu xuống lòng đất đã giúp chống xói mòn, sa mạc hóa, lọc nước. Ngoài ra, rừng cũng là ngôi nhà của hàng triệu sinh vật khác.
Trước những lợi ích to lớn đó, những năm gần đây, đã có nhiều quốc gia triển khai chiến dịch “phủ xanh” ở đất nước họ. Chẳng hạn như Ấn Độ đã trồng 50 triệu cây trong vòng một ngày, Ethiopia cũng cam kết trồng 350 triệu cây trong một ngày.
Tuy nhiên, bạn cũng cần biết một sự thật rằng: khi một cái cây chết đi nó sẽ trả lại toàn bộ CO2 cho bầu khí quyển. Đồng nghĩa với việc cây cối là những bể chứa carbon thực thụ. Vì vậy, khi bạn bắt đầu trồng một cái cây, hãy để nó sinh trưởng và chết đi một cách tự nhiên, thay vì đốn bỏ đột ngột.
Trong thời điểm giãn cách, bạn có thể ra vườn trồng ngay một cái cây cho mình. Cây che bóng râm, chậu thảo mộc trên kệ bếp, luống rau cải trên bồn đất ban công. Đừng quá đặt nặng đó là loại cây gì, vì tạo được thói quen và niềm vui sướng khi trồng cây mới là điều quan trọng nhất. Ngoài ra, bạn cũng có thể tham gia các chiến dịch trồng cây xanh ngay tại địa phương, kêu gọi người thân ngừng chặt bỏ cây xanh trừ các trường hợp bất khả kháng như bão lũ. Nếu bạn không có đủ không gian và thời gian để tự mình trồng một cái cây, quyên góp cho các tổ chức trồng cây như Hạnh phúc xanh, Sống foundation của Jang Kều sẽ là một lựa chọn hữu ích.
