Nhà sản xuất phim “Ròm” bị Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phạt 40 triệu đồng vì tự ý mang tác phẩm đi tham gia Liên hoan phim quốc tế Busan khi chưa được cấp phép, và yêu cầu đơn vị này trong vòng 10 ngày phải hủy bản phim đã gửi tham gia. Trước câu chuyện này, một số nhà làm phim đã lên tiếng đấu tranh đòi công bằng cho các nhà làm phim độc lập.
Dự án điện ảnh “Ròm” được đạo diễn Trần Thanh Huy (thuộc Công ty sản xuất phim Hoan Khê – HK Film) phát triển từ phim ngắn “16:30”. Chuyện phim xoay quanh những cậu bé bụi đời, bán vé số trên đường phố Sài Gòn.
HK Film đã gửi phim “Ròm” tới Cục điện ảnh Việt Nam trình duyệt vào ngày 4/9. Sau khi thẩm định, Cục Điện ảnh đánh giá: phim “Ròm” phản ánh mặt trái quá đen tối của những con người mong muốn đổi đời bằng việc trúng “lô, đề”. Những tệ nạn xã hội xuyên suốt bộ phim. Phim mô tả một cách “u ám”, “thờ ơ” về đời sống của các nhân vật trong phim, kết phim bi quan bế tắc không lối thoát, thiếu nhân văn. Câu chuyện phim diễn ra tại Tp.HCM nhưng không có sự quan tâm của chính quyền và các cơ quan chức năng. Phim mang ẩn ý và ám chỉ không tốt về chính trị, mang màu sắc phê phán chính trị – xã hội thể hiện cách nhìn tiêu cực về đất nước, văn hóa con người Việt Nam, Cục đã yêu cầu ê-kíp chỉnh sửa và kiểm duyệt lại để được cấp phép phổ biến. (Trích công văn số 637 do Q.Cục trưởng Cục Điện ảnh ký gửi Ban Tuyên giáo Trung ương).
Trước yêu cầu trên, phía công ty HK Film đã cam kết không gửi phim dự thi khi chưa được cấp phép. Nhưng tại lễ trao giải Liên hoan phim Busan diễn ra vào ngày 12/10, bộ phim vẫn được xướng tên nhận giải ở hạng mục New Currents.
Và ngày 14/10, Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xử phạt hành chính dự án phim “Ròm” 40 triệu đồng với lý do tự ý mang tác phẩm đi tham gia Liên hoan phim mà chưa được cấp phép, và yêu cầu phải hủy bản phim đã gửi tham gia.
Đạo diễn của bộ phim “Đập cánh giữa không trung” – Nguyễn Hoàng Điệp đã lên tiếng phản đối quyết định xử phạt đối với phim “Ròm”. Chị cho biết, tình thế của phim “Ròm” cũng giống phim “Đập cánh giữa không trung” vào năm 2014. Khi đó bộ phim của chị được Liên hoan phim Quốc tế Venice xác nhận dự tranh chính thức tại Tuần lễ phê bình trước khi phim có bản hòa âm. Và thời điểm ấy chị chỉ còn khoảng 2 tuần để gửi phim sang Venice theo quy định nhưng cũng gặp khó khăn đi thi trước khi được cấp phép.
Đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp lên tiếng trước câu chuyện nhà sản xuất phim “Ròm” bị phạt hành chính và bị yêu cầu hủy bản phim đã gửi cho LHP Busan.
Trong cuộc gặp với đại diện của hội đồng kiểm duyệt năm ấy, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp được nghe chính xác 5 điểm cần thay đổi, chỉnh sửa và được phản biện rằng có sửa hay không. Năm 2019, ê-kip phim “Ròm” của đạo diễn Trần Thanh Huy cũng muốn đúng luật, nhưng điều anh nhận được từ hội đồng kiểm duyệt với phim “Ròm” là “hãy rút phim về, “không đi thi” và “ký cam kết sẽ thực hiện” tất cả những điều trên.
Theo phân tích của đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp, Cục Điện ảnh chắc chắn có lý do để chần chừ trong việc cấp phép. “Nhưng đến lúc này, tất cả các bên đều thấy rằng sự chần chừ của cơ quan đầu ngành sẽ rất… khó thuyết phục và chấp nhận.”
Nữ đạo diễn cho rằng, sự chần chừ lần một trong việc cấp phép đã lấy đi cơ hội đường hoàng để điện ảnh Việt Nam – với tư cách vùng lãnh thổ mà nói được hân hoan tại sân chơi chính thống. “Ròm” là bộ phim độc lập của nhà làm phim nước nhà không mất chút chi phí nào ngay cả từ một lời khích lệ, một sự ghi nhận hay một cú hích. Trong khi phim hay của Việt Nam quá ít, phim được tham gia các liên hoan phim càng ít. Ít không phải vì chúng ta kém tài, ít vì… quá khó để phim được làm ra.
Sự chần chừ lần hai là trong việc thiếu những hướng dẫn cơ bản nhất để có thể nhanh chóng cấp phép cho phim. Ngược lại, Cục đưa ra tín hiệu cho thấy nhà sản xuất phim sẽ không có bất cứ hỗ trợ nào, thậm chí đơn giản là cân nhắc lại trước thành công của “Ròm”. Mà thay vào đó là văn bản phạt. Trong khi văn bản hướng dẫn cụ thể, chỉ rõ phim cần sửa gì, cắt gì, thay thế cái gì thì vẫn chưa thấy.
Chia sẻ trên truyền thông về câu chuyện phim “Ròm” bị xử phạt, đạo diễn Phan Đăng Di cũng cho rằng cơ chế kiểm duyệt hiện nay đang “nghiền nát” nền điện ảnh. Từ góc độ người làm phim, anh không thấy phim “Ròm” có lo ngại nào về nội dung. Phan Đăng Di cho biết, bộ phim đơn giản chỉ là vẽ nên cuộc sống của những đứa trẻ ngoài vòng xã hội. Chúng phải vật lộn trong môi trường khó khăn, tuyệt vọng.
Đạo diễn của phim “Bi ơi, đừng sợ” cho rằng, việc xử phạt nên chấm dứt, nếu không sẽ kìm hãm nền điện ảnh nước nhà và khiến cho điện ảnh Việt sẽ không có tiếng nói nào với thế giới.
