Từ ngủ thăm…
Xã Mường Lý là nơi tận cùng của huyện (huyện Mường Lát, Thanh Hóa), đường sá khó khăn đến nỗi cán bộ tỉnh, huyện lên thăm phải hành quân bằng xe máy qua con đường “độc đạo” mới có thể vào được trung tâm xã.
Ông Đinh Công Đại, Chủ tịch UBND xã Mường Lý gặp chúng tôi cũng ngán ngẩm mà nói rằng: Ở đây chẳng mấy khi có người lạ đến. Xa xôi đến nỗi năm thì mười hoạ mới thấy cán bộ huyện ghé bản.
Cũng từ chỗ khó khăn mà đến nay Mường Lý vẫn đang còn tồn tại tục ngủ thăm.
Ông Đại và đứa con gái nuôi
Bản Trung Tiến 1 có 70 hộ dân thì chiếm tới 69 hộ là dân tộc Thái vì vậy tục ngủ thăm gần như vẫn còn nguyên vẹn.
Ban ngày, bản Trung Tiến 1 yên bình lắm, nhưng buổi tối nơi đây lại náo nhiệt đến lạ thường bởi từng tốp thanh niên bản đi tán tỉnh, ngủ thăm.
Sa Thị T. là cô gái được coi là xinh nhất bản, tối nào nhà T. cũng có cả chục thanh niên tới “xí chỗ”. T năm nay chỉ mới 14 tuổi.
Theo phong tục ngủ thăm của người Thái thì ai cũng ngủ thăm được. Có điều người con trai đó phải chinh phục được trái tim của cô gái mới được phép ngủ thăm.
Mặc dù là phong tục của làng, song người ta cũng không dám chắc việc ngủ thăm của người Thái không có biến tướng. Đến nỗi ông chủ tịch xã cũng thừa nhận rằng việc “ăn cơm trước kẻng” từ tập tục ngủ thăm là có và rất phổ biến ở vùng núi xa xôi này.
Những cô gái, chàng trai miền sơn cước chỉ 14-15 tuổi đã ngủ thăm.
Theo ông Đại, điều đáng lo ngại là thời gian gần đây trên địa bàn xã có nhiều công trình thi công, các công nhân công trường lợi dụng phong tục ngủ thăm để làm chuyện bậy ở các bản làng dẫn đến hậu quả khó lường.
Nguy hiểm hơn là tiềm ẩn bệnh tật khắp nơi.
Bi kịch sau phong tục
Nói về chuyện ngủ thăm, ông Đại luôn tự hào đó là một nét văn hoá. Song những năm gần đây ông lại trăn trở nhiều hơn về sự biến tướng từ phong tục.
Đơn cử, đã không ít người lợi dụng vào ngủ thăm để ‘làm bậy’ khiến con gái bản mang thai. Họ giả vờ yêu thương, rồi ngủ thăm, đến lúc con gái người ta có bầu thì nó cũng “bùng” mất.
Điển hình tại bản Trung Tiến 1, cách đây 2 năm trước xảy ra cái chết của cô gái Lường Thị D. đang mang thai khiến người dân vô cùng đau xót. Cô gái này vừa tròn 16 tuổi.
Ngày đó, xã Mường Lý có công trình đang thi công. Công nhân dưới xuôi lên làm nhiều lắm, tối nào họ cũng vào trong bản tán tỉnh con gái, nói lời yêu thương.
Đến khi cô D. đồng ý và cho ngủ thăm, một thời gian sau cô gái mang thai cũng là lúc công trình hoàn thành thì chàng trai này cũng “quất ngựa truy phong” để lại hậu quả sau đêm ngủ thăm là đứa con trong bụng ngày một phát triển.
Không thấy “chồng hờ” lên thăm, cũng không địa chỉ liên lạc. Tủi nhục cho số phận, người con gái đã tự kết liễu đời mình bằng việc ăn lá ngón.
Câu chuyện đau lòng này đến nay người bản Trung Tiến 1 vẫn còn nhớ mãi.
Chỉ tính trong năm 2012, xã Mường Lý đã có gần chục trường hợp ngủ thăm thành… ngủ thật.
“Một khi hai người đã nằm bên nhau trong màn đêm như vậy thì khó lòng tránh khỏi. Ban đầu cô nào cũng ngại ngùng, nhưng nhiều trường hợp các cô gái tự chủ động “bật đèn xanh” cho đối phương, vì vậy không tránh khỏi được việc mang bầu”, ông Đại cho biết.
Xã Mường Lý, nơi đang tồn tại phong tục ngủ thăm rõ rệt.
Từ bi kịch ngủ thăm đến ngủ thật, đến nay người ta vẫn nói đùa ông chủ tịch xã ‘vỡ kế hoạch’. Ở cái tuổi gần 50, ông Đại đã có hai đứa con lập gia đình.
Tuy nhiên, đến nay ông vẫn còn đứa con gái nuôi mới hơn 4 tuổi, đó là kết quả của một đôi trai gái ngủ thăm.
Hà Thị S., bản Nàng 1 trước đây là cô gái đẹp nhất bản. Nhiều thanh niên làng tán tỉnh nhưng S. không ưng bụng. Mãi đến khi Hà Văn C. (huyện Quan Hoá) lên nhà anh em ở bản Nàng 1 chơi thấy S. xinh xắn, mang lòng yêu thương, tán tỉnh.
Hai người yêu nhau một khoảng thời gian dài, đến nỗi mỗi khi C. lên chơi nhà đều ngủ lại với S.
Bố mẹ S. cũng đã nhất chí cho hai đưa đến với nhau, tuy nhiên gia đình C. không đồng ý và bỏ mặc S. với cái thai sắp đến ngày sinh nở.
Con của S. được ra mà không biết mặt bố, mẹ lại không đủ khả năng nuôi. Ông Đại đành phải nhận đứa bé này về nuôi, đến nay cháu đã được hơn 4 tuổi.
“Mình làm thế này không phải để dung túng hay cổ xuý cho việc ngủ thăm. Nhưng cứ nghĩ chúng nó vứt con đi thì tội lắm, mình nhận về nuôi cũng là để cho mẹ nó đi thêm bước nữa đỡ lỡ một đời con gái”, ông Đại tâm sự.
