Chín năm tại Dior, điều mà Maria Grazia Chiuri đã làm là vượt xa chức danh Giám đốc Sáng tạo. Như một nghi thức mà chúng ta thường ngoảnh nhìn lại trước mỗi cuộc chia tay. Và ở Chiuri có gì? Chắc là cuộc đối thoại gần như không giới hạn về nữ giới.
Để nhìn lại chặng đường gần một thập kỷ của Maria Grazia Chiuri tại Dior, có lẽ không gì gói gọn được tinh thần ấy rõ ràng bằng dòng chữ “We Should All Be Feminists” được in trên chiếc áo thun trong sàn diễn ra mắt của cô tại BST Dior Xuân Hè 2017. Lấy cảm hứng từ câu nói của nữ nhà văn Chimamanda Ngozi Adichie, Chiuri bước vào lịch sử Dior với dấu mốc là nữ Giám đốc Sáng tạo đầu tiên, mở ra một dòng chảy mới trong thế giới thời trang cao cấp, và như một phản đề với định kiến cũ, nơi nữ tính được xem chẳng thể có chỗ trong bức tranh nữ quyền.
Ở đó, nữ quyền của Chiuri chẳng mang hình dáng của quyền lực áp đặt, vóc dáng lấn lướt để chứng minh sức mạnh, và cũng chẳng phải nàng thơ yêu kiều đứng ngoài câu chuyện chính mình. Cô đặt phụ nữ vào trung tâm. Thời trang nữ dưới bàn tay Chiuri không đối đầu với triết lý của Dior, mà còn mở rộng chúng. Cụ thể, đường may, mũi chỉ không còn được định hình bởi số đo lý tưởng của eo, hông, mà trở về chính cơ thể đúng như nó vốn có, đúng như cách nó muốn thể hiện. Và trong 9 năm đó, cô kiên định với lựa chọn ấy.
Cùng với đó, sân khấu trình diễn thời trang dưới thời Chiuri nhiều lúc trông giống như sắp đặt nghệ thuật hơn là sàn runway. Không gian The Female Divine vào tháng 01/2020 tựa như một khối kiến trúc phồng lớn hình dạng tử cung do nghệ sĩ nữ quyền người Mỹ Judy Chicago thiết kế và dựng trong vườn Bảo tàng Rodin, có lẽ là một trong những ví dụ rõ nhất. Mục đích của Chiuri lúc đó chẳng phải để gây sốc mà như một sự truy vấn: “Phái nữ thống trị thế giới sẽ trông như thế nào?”. Hay quay lại năm 2018, Chiuri đã đặt những nữ kỵ sĩ Mexico (escaramuzas) vào trung tâm sàn diễn. Những hình ảnh ấy có thể khiến người xem nghĩ đến tinh thần dân tộc, sự mạnh mẽ. Nhưng sâu hơn, đó là cách Chiuri khơi lại ký ức tập thể về những người phụ nữ đã tồn tại, đã chiến đấu, đã vượt qua định kiến bằng chính sự hiện diện của mình.
Mặt khác, Chiuri còn dành trọn nhiệm kỳ của mình để tái định nghĩa mối quan hệ giữa thời trang và phụ nữ, mở rộng nó thành một cộng đồng đa tầng, đa chiều, nơi nhiều giọng nói cùng được lắng nghe. Cô thường nói rằng thay vì hiểu “trao quyền” như một quyền lực đến từ cá nhân hóa, thì với Chiuri, sự gắn kết mới làm nên sức mạnh. Cô cho biết thời trang là một hình thức lắng nghe. Và trong sự lắng nghe đó, những phụ nữ được mời vào trung tâm câu chuyện.
Tinh thần này có thể thấy rõ ở bộ phim tài liệu “HER DIOR” (2025), những thước phim ghi lại những hợp tác nghệ thuật của Maria Grazia Chiuri với các nữ nghệ sĩ, tầm nhìn nữ quyền và ảnh hưởng đầy biến đổi của bà trong thế giới thời trang. Trong suốt nhiệm kỳ, Chiuri đã hợp tác với nhiều nghệ sĩ nữ như Judy Chicago, Faith Ringgold và Mickalene Thomas để tạo nên các không gian trình diễn.
Hay một năm sau buổi ra mắt tại Dior, Chiuri mở màn BST Xuân Dior 2018 bằng một chiếc áo thun với dòng chữ “Why Have There Been No Great Women Artists?” – lấy từ bài luận năm 1971 của nhà sử học nghệ thuật Linda Nochlin. Cùng với đó, Chiuri còn mang nhiếp ảnh gia nữ cho mọi chiến dịch Dior.
Từ khi gia nhập Dior vào năm 2016, rời Valentino để gánh vác trọng trách lớn, Chiuri đã tái định hình hình ảnh thương hiệu và chiến lược sản phẩm theo hướng đa dạng và linh hoạt hơn, hướng đến cuộc sống thực tế của người phụ nữ hiện đại, từ trang phục công sở đến những bộ đồ dạ hội lộng lẫy. Bên cạnh đó, Maria Grazia Chiuri không chỉ làm mới các thiết kế truyền thống của Dior mà còn tái định nghĩa những biểu tượng kinh điển như túi Saddle, đồng thời giới thiệu loạt phụ kiện được đón nhận rộng rãi như Book Tote và Bobby Camera Bag. Có thể nói, từng đôi J’Adior slingbacks, túi Book Tote, và cả những chiếc áo thun slogan mang tầm vóc của những biểu tượng văn hóa, trở thành biểu tượng của phong cách nữ quyền toàn cầu trong gần một thập kỷ.
Kể từ năm 2017, khi các BST đầu tiên của Chiuri lên kệ, một làn gió mới thật sự đã thổi qua kinh đô thời trang Paris. Doanh thu của Dior đã tăng gấp ba lần, đạt 6,6 tỷ euro, thậm chí có tin đồn rằng thương hiệu có thể bắt kịp “vị vương” CHANEL thời điểm đó trong cuộc đua thời trang tại Paris. Dần dần, cũng bởi năng lượng nữ quyền tiên phong kết hợp với sự hoành tráng quy mô “sân khấu” góp phần tạo nên một chiến lược thương mại vững chắc, đưa doanh thu Dior nhảy vọt từ con số khoảng 2,2 tỷ euro năm 2017 lên đến đỉnh điểm 9,5 tỷ euro vào năm 2023, trước khi giảm nhẹ xuống 8,7 tỷ euro vào năm 2024 do thị trường xa xỉ toàn cầu chững lại.
Tầm nhìn của Chiuri vượt xa khỏi biên giới địa phương. Điều đó được minh chứng rõ nét ở mối quan hệ hợp tác lâu dài với trường thủ công Chanakya ở Mumbai, Ấn Độ. Gần một thập kỷ, cô đã làm việc chặt chẽ cùng các nữ nghệ nhân để đưa nghệ thuật thêu tay truyền thống và câu chuyện vải vóc bản địa vào thế giới Dior, kết nối vẻ đẹp thủ công tinh tế với ngôn ngữ thời trang cao cấp.
Buổi trình diễn BST Dior Cruise 2026 vào ngày 27/05 vừa qua tại Villa Albani Torlonia ở Rome, quê hương của Chiuri, như một cái kết đẹp dành cho hành trình tại Dior của nhà thiết kế người Ý. Lấy gam trắng làm chủ đạo, show diễn đậm tinh thần La Mã cổ đại không chỉ là một bản giao hưởng thời trang mà còn là bản hồi tưởng sâu sắc về cội rễ, di sản và khát vọng nghệ thuật của Chiuri. Giữa những cột đá và vòm mái nhuốm màu thời gian, cô khép lại một chương rực rỡ bằng vẻ đẹp của sự thanh lịch, điềm tĩnh và trí tuệ, đúng như cách bà đã viết nên toàn bộ hành trình 9 năm của mình tại nhà mốt nước Pháp.
Về phần mình, chắc chắn Chiuri đã sẵn sàng lui về với những dự án cá nhân mang tính chiều sâu và bền vững hơn, như việc tập trung vào việc phục dựng Teatro della Cometa – một nhà hát cổ tại Rome, nơi cô dự định biến thành không gian sáng tạo, giao thoa giữa nghệ thuật trình diễn và văn hóa thị giác.
Nhưng cũng có những phỏng đoán cho rằng, bến đỗ lý tưởng nhất hiện tại chắc có lẽ là Fendi, một thương hiệu gắn liền với những năm đầu sự nghiệp của cô, và điều quan trọng, nó đặt trụ sở tại chính Rome, thành phố của tuổi thơ, ký ức, và bản ngã sáng tạo của cô. Trong viễn cảnh đó, cô sẽ vừa điều hành một nhà mốt lớn, vừa chăm chút cho Teatro della Cometa cùng con gái, Rachele Regini, người luôn đồng hành như một người bạn tri kỷ trong hành trình tư tưởng nữ quyền của cô.
Còn với Dior, cánh cửa đang rộng mở trước một ngã rẽ mới. Tên tuổi được giới thạo tin nhắc đến nhiều nhất là Jonathan Anderson, người vừa chính thức gia nhập Dior vào tháng 4/2025 ở mảng thời trang nam. Anderson, một người có cảm quan thẩm mỹ nhạy bén, tầm nhìn đậm tính nghệ thuật, chủ nghĩa cá nhân rõ rệt và sự thấu cảm tinh tế với thời đại, được cho là có nhiều nét tương đồng với Chiuri.
