Trong thời điểm thăng hoa của tình yêu giữa hai người nam và nữ, những điều kỳ diệu xảy ra. Đứa trẻ sẽ là trai, nếu tinh trùng mang nhiễm sắc thể Y kết hợp với trứng luôn luôn là nhiễm sắc thể X và sẽ là gái nếu tinh trùng đóng góp nhiễm sắc thể X. Thông thường là vậy nhưng có không ít trường hợp ngoại lệ: sinh đôi.
Sinh đôi thật và sinh đôi giả
Đôi khi, người nữ không chỉ rụng một trứng, mà hào phóng rụng những hai. Khi đó cơ hội ngàn vàng được nhân đôi: hai chiến binh tinh trùng cùng “vượt chướng ngại vật” đến đích. Hai hợp tử được tạo thành. Hai phôi cùng phát triển. Hai đứa trẻ đến ngày đến tháng sẽ góp mặt với thế gian.
Tuy ra đời cùng lúc, nói chung cách nhau một thời gian từ vài chục phút đến vài giờ, nhưng cũng có trường hợp cách nhau đến 36 ngày, như ghi trong tài liệu, khiến cặp song sinh này có tuổi khác nhau (vì chào đời vào năm cùng tháng tận). Kiểu sinh đôi này – sinh đôi song hợp tử, thuật ngữ khoa học là dizygotes – không được công nhận là “sinh đôi chính thống”, còn gọi là “sinh đôi giả”, hay chính xác hơn là “sinh đôi khác trứng”. Cặp “sinh đôi khác trứng” tuy đẻ cùng lúc nhưng chỉ là anh chị em ruột bình thường.
Họ không có cùng gen di truyền, không nhất thiết cùng giới, có thể một nam một nữ, hình dạng giống nhau có mức độ. Thậm chí, có trường hợp như ở Mỹ, hai anh em sinh đôi mà một trắng một đen.
“Sinh đôi chính thống” lại khác. Đó là trường hợp động tác thụ tinh ban đầu hoàn toàn giống như quy luật: một tinh trùng kết hợp với một trứng thành một hợp tử. Rồi hợp tử phân đôi. Hai tế bào con đáng lẽ sống dính với nhau để thành một phôi, thì nay lại tách rời nhau để phân bào riêng rẽ thành hai phôi. Cả hai phôi đều có bộ nhiễm sắc thể hoàn toàn giống nhau, sẽ cho ra đời hai đứa trẻ cùng giới tính, cùng gen di truyền, cùng nhóm máu. Kiểu sinh đôi này – sinh đôi đơn hợp tử, thuật ngữ khoa học là monoygotes – được gọi là “sinh đôi thật” hay “sinh đôi cùng trứng”.
“Sinh đôi cùng trứng” nhiều khi gây khó khăn cho các nhà hình sự. Phương pháp nhận dạng được coi là chính xác nhất hiện nay dựa trên tấm chứng minh thư sinh học, bộ ADN, với họ, đành bó tay vì chưa tìm ra giải pháp để phân biệt hai con người “tuy hai mà một”.
Sự kỳ lạ của sinh đôi
Sinh đôi, nhất là sinh đôi cùng trứng đôi khi là sự thách đố đối với khoa học và là mảnh đất màu mỡ để các nhà tử vi mạnh mồm chứng minh những luận điểm của mình.
Những người sinh đôi “tuy hai mà một” này cùng ngày tháng năm sinh, cùng địa điểm (mà các nhà tử vi gọi là “phương vị”) ra đời, lại cùng “cung phúc đức” của tổ tiên để lại, có nhiều điểm giống nhau đến lạ lùng. Hình thức giống nhau, cân nặng như nhau, quần áo, giày dép cùng số, tính nết như nhau, tình trạng sức khoẻ, sở thích, tài năng, sở trường sở đoản như nhau thì khỏi nói, vì ít nhiều bản đồ gen trùng khớp của họ có thể là cơ sở để giải thích.
Song đến như hai bản lý lịch về “quá trình công tác” cũng có thể ráp nối lại thành một thì là điều khó hiểu mà hai anh em ông Kaczynski, một người là Tổng thống, một người là Thủ tướng Ba Lan là một ví dụ.
Không hiểu các thống kê chính xác đến mức nào, chứ các tài liệu kể lại, nhiều cặp sinh đôi được nuôi tách nhau và không hề liên lạc với nhau, nhưng lớn lên, họ làm cùng nghề, lấy vợ lấy chồng cùng ngày cùng tháng, lại cùng tên, đẻ con ra cùng năm, thậm chí con chó, con mèo của họ nuôi trong nhà cũng bị đặt cùng tên nốt. Đặc biệt nhất là hai phụ nữ sinh đôi, tên La Velda và La Vona ở Ohio (Mỹ) khi lớn lên, họ lấy hai anh em sinh đôi, làm việc cùng sở và cùng đẻ con sinh đôi.
Sử sách Trung Quốc còn ghi lại chuyện vị hoàng đế khởi nghiệp nhà Minh Chu Nguyên Chương từng nghĩ: những người sinh cùng ngày tháng với mình chắc đều có “chân mệnh hoàng đế”, nên ông ta đã ra lệnh truy lùng và thủ tiêu họ để tránh hậu họa. Sự mê tín là nguy hiểm như vậy đó!
Ở rất nhiều nước, người ta tổ chức Ngày hội những người sinh đôi (ở Mỹ có cả một thành phố dành cho họ mang tên Twinsburg – thành phố song sinh). Tại những ngày hội này, người ta ghi lại những sự trùng hợp đến kỳ quái của các cặp sinh đôi về các chi tiết trong cuộc đời, rồi tiến hành bình chọn, trao giải cho những cặp giống nhau nhiều nhất, cặp cao nhất, nặng nhất, nhẹ nhất, thấp nhất, tài năng nhất. Ngoài ra, còn có những cặp sinh đôi dính liền, sống với nhau trọn đời mà dứt khoát không đồng ý giải phẫu tách rời, để cùng sẻ chia số phận.
Ngày 5.6.2006 vừa qua, tại Tp.HCM cũng tổ chức một ngày hội quy tụ 500 cặp trẻ em sinh đôi.
Sinh đôi có di truyền?
Chắc hẳn là có. Những người sinh đôi truy tìm nguồn gốc thì trong số họ hàng gần hay xa, thế nào cũng tìm được một trường hợp sinh đôi. Nhiều địa phương có tỷ lệ sinh đôi rất cao, vì trong vùng, từ xa xưa có nhiều quan hệ huyết thống. Sinh đôi liệu có phải cũng là “một điều gì đó” được mã hóa trong gen?
Ngay cả một người cũng có thể đẻ sinh đôi nhiều lần, củng cố cho giả thuyết có một loại gen mang tên “gen đẻ sinh đôi”. Bà Barbara Zulu, ở Nam Phi sinh 3 cặp sinh đôi nữ – nữ và 3 cặp sinh đôi nam-nữ trong 7 năm liền (1969-1973). Năm 1960, bà Anna Steynvait ở Johanesburg sinh đôi 2 lần liền trong vòng 10 tháng. Bà Mary Jonas ở Chester (Anh) từng sinh 15 cặp sinh đôi nam-nữ.
Nhưng kỳ lạ nhất là một trường hợp vẫn được coi là một hy hữu nhất của loài người, ghi chép cẩn thận trong y văn: bà vợ của một nông dân Nga tên là Feodor Vasilyev (1707-1782), sinh được 69 người con (nhiều nhất thế giới) chính là nhờ đa thai. Trong 27 lần sinh, thì sinh đôi 16 lần, sinh ba 7 lần, sinh tư 4 lần, trong khoảng thời gian từ năm 1725 đến 1765, và chỉ 2 người con chết yểu.
Sinh đôi có xu hướng ngày càng tăng
Thống kê của Tổ chức Y tế Liên hiệp quốc (WHO) ghi nhận tỷ lệ sinh đôi ngày càng nhiều. Hiện tượng này mang tính xã hội. Ở nhiều nước, dân số giảm một cách đáng lo ngại. Nhà nước có chính sách khuyến khích sinh con để đạt được mức cân bằng, trong khi đó, các cặp vợ chồng không thích sinh nở nhiều lần. Đã nuôi thì nuôi một thể, vả lại nhà nước luôn có chế độ chăm sóc đặc biệt những trường hợp đẻ sinh đôi.
Có cả những quy trình chăm sóc, theo dõi riêng cho người mang thai sinh đôi rất chi tiết, vì dù sao quá trình mang thai của người sinh đôi cũng dễ có tai biến hơn mang thai đơn. Việc sinh nở được tiến hành hoặc tự nhiên hoặc với sự can thiệp của phẫu thuật. Phương pháp thứ hai này được ưa chuộng hơn vì nó giúp cho việc sinh nở được nhanh chóng, dễ dàng và sản phụ chỉ cần an dưỡng 10 ngày sau sinh là cơ thể hồi phục để trở lại cuộc sống bình thường.
Vì vậy, nhiều cặp vợ chồng sẽ chọn cách sinh đôi bằng phương pháp kích thích buồng trứng mà y học nhiều nước cho phép. Các nhà khoa học cũng nhận thấy axit folic – một phụ gia trong thực phẩm, còn gọi là Vitamin B9 – thường được khuyên dùng để tránh dị tật bẩm sinh của thai nhi – lại có tác dụng làm tăng tỷ lệ phụ nữ đẻ sinh đôi. Theo dõi 2.600 phụ nữ sử dụng thực phẩm chứa axit folic, thấy tỷ lệ đẻ sinh đôi là 2,8%, gấp đôi mức trung bình toàn xã hội, chỉ 1,5 %.
Mặt khác để giải quyết những trường hợp vô sinh, phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm đã trở nên hết sức phổ biến và nằm trong tầm tay của nhiều nước đang phát triển. Để “chắc ăn” người ta thường cho thụ tinh đa phôi, hỏng cái này được cái kia và nhiều khi “đậu” cả hai, thậm chí cả ba phôi cấy ghép trong tử cung người mẹ.
Một nhân tố tuy nhỏ nhưng cũng góp phần tạo ra các trường hợp sinh đôi. Đó là những người phụ nữ thời hiện đại, mải lo cho sự nghiệp riêng có khuynh hướng lấy chồng ngày càng muộn. Mang thai ở lứa tuổi 36-38 là thời điểm đỉnh cao diễn ra các ca sinh đôi.
Với những lý do trên, tỷ lệ trẻ sinh đôi cứ tăng dần đâu còn là chuyện lạ.