Đã bước sang năm tài chính 2013 nhưng chưa ngân hàng thương mại nào công bố lợi nhuận năm 2012. Điều này không chỉ vì các ngân hàng thương mại chờ số liệu soát xét của kiểm toán, mà bởi nhiều ngân hàng đang chật vật thực hiện yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước về trích lập dự phòng rủi ro trong bối cảnh nợ xấu gia tăng, chưa kể những khoản nợ xấu cũ trên thị trường liên ngân hàng.
Nợ liên ngân hàng khó đòi
Cuối năm 2011 đầu năm 2012, một số ngân hàng thương mại (NHTM) yếu kém sau khi hợp nhất, sáp nhập đã giải quyết được thanh khoản trên thị trường tiền gửi dân cư, nhưng chưa thể xử lý dứt điểm nợ trên thị trường liên ngân hàng. Lý do, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chỉ tái cấp vốn giúp các ngân hàng này giải quyết chi trả tiền gửi cho dân, đảm bảo không đổ vỡ, chứ không giúp giải quyết nợ nần giữa các ngân hàng với nhau.
Một lãnh đạo NHTM cổ phần cho biết năm 2012 lợi nhuận ngân hàng này từ hoạt động cốt lõi như tín dụng và dịch vụ vẫn khả quan. Tuy nhiên, lợi nhuận chung vẫn giảm mạnh so với năm trước do đà kéo của nợ xấu từ khách hàng và từ liên ngân hàng.
Theo vị lãnh đạo này, vừa qua đã diễn ra một cuộc họp giữa các NHTM là chủ nợ và con nợ, có sự tham dự của NHNN, nhằm tìm giải pháp xử lý nợ liên ngân hàng.
Theo đó, có NHTM là con nợ của nhiều ngân hàng khác. Hướng giải quyết sau cuộc họp là chủ nợ giãn nợ liên ngân hàng thêm 2-3 năm và xem xét việc giảm lãi suất để chia sẻ khó khăn, giúp con nợ giảm bớt áp lực nợ vay.
“Hầu hết chủ nợ đều “ngậm bồ hòn làm ngọt”, bởi nếu ép con nợ vào thế bí, ngân hàng ấy đổ vỡ sẽ ảnh hưởng dây chuyền tới cả hệ thống. Tuy nhiên, việc giãn nợ và tăng trích lập dự phòng trên thị trường liên ngân hàng sẽ khiến lợi nhuận của các NHTM trong năm 2012 giảm mạnh” – vị lãnh đạo này nói.
Trả lời báo chí mới đây, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình cho biết đang trình Chính phủ ban hành Nghị định thay thế Nghị định 69. Trong đó, bổ sung thêm quy định trong trường hợp đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ quy định tổng mức sở hữu cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài và người có liên quan tại NHTM cổ phần yếu kém được cơ cấu lại vượt quá tỷ lệ 30% vốn điều lệ tại NHTM đó.
Đây là hướng mở giúp NHTM yếu kém có cơ hội tìm được nguồn lực tài chính bên ngoài để tái cơ cấu, xử lý nợ xấu. Bởi lẽ, theo nhiều chuyên gia, dù nhà đầu tư nước ngoài vẫn thích đầu tư vào ngành ngân hàng, nhưng e ngại tỷ lệ đầu tư quá thấp, quyền kiểm soát quản trị không có, sẽ khó giúp ngân hàng đó tái cơ cấu tốt và hiệu quả đầu tư sẽ thấp.
Tuy nhiên, nhiều NHTM là chủ nợ trên thị trường liên ngân hàng lại tỏ ra bi quan về phương án này khó giúp giải quyết nợ xấu liên ngân hàng trong năm 2013, mà có thể phải kéo dài vài năm tới.
Ưu tiên cho vay thế chấp trên liên ngân hàng
Theo số liệu của NHNN, trên thị trường liên ngân hàng doanh số giao dịch VNĐ tăng, USD giảm. Lãi suất giao dịch VNĐ bình quân tuần qua giảm ở các kỳ hạn 3 tuần, 6 tháng và 9 tháng với các mức giảm lần lượt 0,28%, 1,09% và 0,05%; các kỳ hạn còn lại lãi suất giao dịch bình quân tăng.
Trong đó các kỳ hạn qua đêm đến 2 tuần và 2 tháng có các mức tăng từ 2,16-2,54%; kỳ hạn 1 tháng, 3 tháng và 12 tháng tăng lần lượt 0,64%, 1,17% và 0,56%.
Điều này cho thấy, bước vào thời điểm cận Tết Quý Tỵ, nhu cầu vốn ngắn hạn của các NHTM trên thị trường liên ngân hàng để giải quyết thanh khoản có tăng nhưng không cao so với thời điểm này các năm trước.
Đồng thời cũng cho thấy thanh khoản nhiều NHTM ổn định, thậm chí dư thừa vốn phải giảm mạnh lãi suất cho vay trên thị trường liên ngân hàng.
Tuy nhiên, theo một lãnh đạo NHTM, dù lãi suất cho vay liên ngân hàng hiện nay khoảng 5-6%/năm nhưng không phải ngân hàng nào cũng có thể vay được. Hiện nay nhiều ngân hàng đã rà soát các hạn mức cấp tín dụng trên liên ngân hàng và yêu cầu bổ sung tài sản thế chấp, nhằm đảm bảo an toàn rủi ro.
Như vậy giao dịch vay vốn trên thị trường hiện nay vẫn ưu tiên thế chấp, không chỉ áp dụng với NHTM nhỏ mà cả ngân hàng lớn. Điều này xuất phát từ niềm tin trên thị trường liên ngân hàng giảm sút và bài học nợ xấu liên ngân hàng năm qua để lại hậu quả khá lớn cho các NHTM.
Hơn nữa, hiện nay những NHTM là con nợ trên thị trường liên ngân hàng hầu hết nằm trong diện bị NHNN giám sát, kiểm soát chặt chẽ, bị quản chặt lượng tiền vào ra, chỉ ưu tiên chi trả cho khoản tiền gửi đến hạn trên thị trường dân cư.
Điều này cũng giải thích vì sao có nhiều NHTM thừa thanh khoản, giảm lãi suất huy động trên thị trường dân cư, nhưng cũng có NHTM vượt rào lãi suất để hút vốn trên dân cư. Đây là những NHTM không có tài sản thế chấp để vay lãi suất rẻ trên thị trường liên ngân hàng.
(Theo SGĐTTC)
