Nepal: tiếng vọng từ quá khứ

Chỉ sau vài phút làm thủ tục nhập cảnh ngay cửa khẩu Sunaoli, biên giới giữa Ấn
Độ và Nepal, tôi đã đặt chân đến Nepal – một vùng đất đầy những câu chuyện huyền
thoại. Những người bản địa ngay biên giới với nụ cười thân thiện khiến tôi an
tâm hơn khi ngồi sau chiếc xe đạp ba bánh do một anh chàng Nepal lực lưỡng chở
đi sâu vào lãnh thổ Nepal đến trạm xe buýt cách biên giới 4km. Chuyến xe buýt về
thủ đô Kathmandu của Nepal cách đấy hơn 200km dù đã nêm chật người nhưng xe vẫn
chưa chịu lăn bánh.

Đang phân vân chưa biết sẽ được bố trí ngồi thế nào thì anh
lơ xe sau một tràng thổ ngữ, thấy tôi đớ người, phát hiện ra không phải dân bản
địa nên vung tay chỉ thẳng ý nói: “Mời ông lên… mui xe”. Thôi thì kệ, lạ nước lạ
cái, không dám phản ứng gì, tôi ôm mớ hành lý lỉnh kỉnh lò dò theo nấc thang lên
chỗ anh lơ xe chỉ, bụng tự nhủ: “Ít ra mình cũng có cái chỗ để ngồi”.

Thêm 5 hành khách là sinh viên Mỹ nhập bọn, tất nhiên vẫn trên mui xe. Chạy đoạn
nữa thì xe gặp cảnh sát công lộ tuýt còi, xe dừng, lơ xe chạy đến hoa chân múa
tay, chỉ vào bọn trên mui xe loạn xạ cả lên, thế rồi cảnh sát khoát tay cho xe
chạy. Anh lơ xe dùng vốn tiếng Anh củ chuối của mình lý giải thì tôi mới hiểu ra
cái vinh dự ngồi trên mui xe là dành cho người nước ngoài, thực là một ưu ái bởi
nếu dồn trong mớ bòng bong đứng ngồi cứng ngắc trong thùng xe thật không dễ chịu
tí nào.

Gió lồng lộng, quang cảnh mở rộng trong tầm mắt, tôi lắc lư với cung đường đèo
dốc nâng độ cao lên dần. Nhưng càng đi càng thấy mệt, gió làm khô da thịt, hắt
hơi nóng rát. Hai bên đường vắng ngắt, chỉ có chuyến xe buýt độc hành. Nắng, gió,
đói bụng, khát nước, bởi mãi trên đường về Kathmandu, thi thoảng mới thấy những
người bản xứ bày ra ven đường bán dưa chuột trái to như con chuột cống, nhưng ăn
mát rười rượi, giảm đi phần nào cái đói cồn cào của ngày dài lắc lư trên mui xe.

Sau hơn 8 giờ rong ruổi từ biên giới Sunaoli, người ê ẩm vì dằn xóc, bụng sôi
lọc xọc vì thiếu ăn, miệng khô đắng vì khát, cuối cùng tôi cũng đến được thủ đô
Kathmandu khi trời vừa sụp tối.

Tiếng vọng vương triều

Bình minh đầu tiên của tôi trên đất Nepal được mở đầu bằng hình ảnh những khách
hành hương hội tụ về tháp Phật Boudanath, còn có tên gọi khác là tháp Như Ý vì
người Nepal tin rằng hễ đến tháp Phật này khẩn cầu thì ước nguyện sẽ thành. Đi
quanh tháp Phật theo vòng xoay kim đồng hồ, đồng hành cùng tôi là những bước
chân của khách hành hương đến từ khắp nơi trên thế giới, trong đó nổi bật lên
những bước “tam bộ nhất bái” quen thuộc của người Tạng, khiến tôi cứ ngỡ như
mình đang lạc vào một miền đất nào đó trên cao nguyên Tây Tạng xa xôi.

Kathmandu còn được mệnh danh là trái tim của Nepal, bởi thế mà từ thế kỷ 14 xa
xưa, vị vua Malla của Bahaktapur đã thống nhất thung lũng Kathmandu thành một
vương quốc độc lập và cho xây dựng đền đài, cung điện cho nhà vua trú ngụ. Các
đền đài ấy là nơi diễn ra các nghi thức tôn giáo, thể hiện quyền lực, sự hưng
vượng của nhà vua. Những câu chuyện đầy hấp dẫn từ các vương triều xa xưa ấy đã
đưa bước tôi đến với Kathmandu Dubar Square, một cung điện được vua Laxmi
Narsingh Malla xây dựng năm 1596. Điều đặc biệt là toàn bộ số gỗ trong ngôi đền
được làm từ một cây gỗ lim cổ thụ. Tên của đền khi dịch ra theo tiếng Sanskrit,
Kasth là “gỗ”, Mandap là “nơi trú ẩn”, đó cũng chính là ý nghĩa của tên gọi
Kathmandu ngày nay.

Đi dọc trong những tòa kiến trúc ở Kathmandu Dubar Square, tôi như được chìm đắm
trong không gian của linh thiêng, của sắc màu từ những vị đạo sĩ với gương mặt
đầy trầm tư, những chú bé xúng xính trong sắc áo Phật trong nghi lễ hiến mình
cho thời gian tu tập trước ngưỡng cửa vào đời. Cả những nét sinh hoạt đời thường
đẹp một cách bình dị ở phiên chợ trời bày bán đầy đồ thủ công mỹ nghệ đặc sắc.
Có cảm tưởng như mỗi bước chân khi dạo trên nền gạch cổ, cứ như một lần được
chạm vào quá khứ của những vương triều hùng mạnh ở thung lũng Kathmandu ngày xa
xưa.

Một khoảng bình yên

Ánh chiều buông dần ở thủ đô Kathmandu, tôi lại tìm đến một cung điện khác đã
được ghi tên mình vào danh sách Di sản Thế giới, đó chính là Patan Dubar Square,
một cố đô cổ kính và đẹp nhất trong thung lũng Kathmandu ở Nepal, với những tòa
kiến trúc được xây dựng chủ yếu dưới thời trị vì của vua Siddhi Narsingh Malla
(1618 – 1661) mà nay được bảo tồn nguyên vẹn theo thời gian.

Ngồi trên bậc thềm của đền Krishna Mandir được xây dựng vào 1636, đây là tòa
kiến trúc độc đáo trong quần thể Patan Dubar Square. Ở Nepal có ba phong cách
kiến trúc đặc trưng, phong cách Chùa, phong cách tháp Phật, và phong cách
Shikhara (theo tiếng Sanskrit có nghĩa là đỉnh núi), và Krishna Mandir chính là
phong cách Shikhara được xây dựng đầu tiên ở Nepal.

Đi trong Patan Dubar Square, sự nhộn nhịp, huyên náo chốn thị thành đã nhường
chỗ cho sự tĩnh tại, bình yên một cách lạ kỳ toát lên từ vẻ đẹp của các tòa kiến
trúc, nơi những nét chạm trổ tinh tế, cầu kỳ trên các chất liệu gỗ, đá, gạch…
thăng hoa theo cảm xúc của những người nghệ nhân từ hàng trăm năm trước và để
lại cho hậu thế hôm nay một kiệt tác về nghệ thuật nơi trái tim của Nepal.

Hình ảnh những cô bé, cậu bé Nepal trong trang phục truyền thống dạo chơi bên
những con linh thú tạc từ đá sa thạch đứng trấn giữ cửa đền, những phụ nữ Nepal
đang tất bật hứng những giọt nước tinh khiết từ bến nước công cộng đưa về dùng
cho buổi sinh hoạt thường ngày thật bình yên đến lạ.

Sau những hành trình mệt
nhọc với đường xa, gió bụi, để rồi khi đứng trước một cung điện Patan đầy quyến
rũ với vẻ đẹp gần như được lưu giữ nguyên vẹn từ xa xưa, bao mệt nhọc của hành
trình bỗng như tan biến hết, nhường chỗ cho sự trải nghiệm, khám phá từng góc
cạnh của những công trình cổ xưa, nơi truyền tải cả một bề dày lịch sử, văn hóa,
tôn giáo, nghệ thuật, đáng để hơn một lần trong đời những kẻ lữ hành phải tìm
đến, chiêm ngưỡng và khám phá.

Những nét sinh hoạt bình dị của người Nepal trong thung lũng Kathmandu