Giới trẻ ngày nay hiếm khi thực sự độc thân. Khi vừa chia tay, nhiều bạn có xu hướng tìm kiếm người mới, giữ sẵn trong tay một “lốp dự phòng” cho tình yêu. Chuyên gia gọi hiện tượng này là “monkey-barring”, lấy cảm hứng từ hình tượng con khỉ bám chắc cành cây cũ trước khi vươn tới cành mới. Trong tiếng Việt, hiện tượng này thường được ví với cụm từ “bắt cá hai tay”. Tuy nhiên, khác với “bắt cá hai tay” truyền thống vốn mang tính phản bội rõ ràng và thường xảy ra đồng thời, monkey-barring là sự giữ mối quan hệ hiện tại một cách có chủ ý để làm bàn đạp cho mối quan hệ mới, kèm theo sự không minh bạch và sự dự phòng cảm xúc tinh vi hơn.
Điểm khác biệt lớn nhất giữa monkey-barring và “bắt cá hai tay” nằm ở mục đích và thời điểm. Nếu “bắt cá hai tay” là hành động yêu cùng lúc hai người, dễ nhận diện và thường bị phán xét ngay lập tức, thì monkey-barring lại tinh vi hơn nhiều. Người trong cuộc vẫn duy trì mối quan hệ hiện tại nhưng đồng thời tìm cách gieo mầm cho một mối quan hệ khác. Họ không vội công khai, mà khéo léo để lại khoảng mở, vừa đủ an toàn, vừa thừa chỗ dựa ngay khi buông tay người cũ.
Chính sự không minh bạch này mới là chất độc. Nó khiến người bạn đời hiện tại bị rơi vào trạng thái bị lừa dối kéo dài, còn người mới thì trở thành “lốp dự phòng” trong một hành trình tình cảm mà họ tưởng mình là lựa chọn chính. Trong trò chơi ấy, không ai thực sự chiến thắng, chỉ còn lại sự hoang mang và tổn thương.
Thế hệ trẻ lớn lên trong một thế giới nơi mọi lựa chọn dường như đều nằm trên màn hình điện thoại. Chỉ cần một cú vuốt, ta có thể tiếp cận hàng loạt “ứng viên tình yêu”. Chính văn hóa hẹn hò qua ứng dụng đã vô tình khuyến khích sự thử và giữ, khiến nhiều người tin rằng luôn có phương án thay thế tốt hơn ngoài kia.
Bên cạnh đó, nỗi sợ cô đơn đóng vai trò trung tâm. Với nhiều người, khoảng trống sau chia tay là điều quá khủng khiếp để đối diện. Monkey-barring trở thành chiếc phao cứu sinh, giúp họ cảm thấy yên tâm rằng mình không rơi vào khoảng không. Nhưng chính cách né tránh này lại khiến sự trưởng thành cảm xúc bị trì hoãn. Họ không học được cách chấp nhận mất mát, không rèn được bản lĩnh đứng một mình.
Những người dễ mắc vào vòng xoáy monkey-barring thường có chung một đặc điểm là sợ cô đơn. Họ gần như không thể chịu nổi cảm giác một mình nên luôn tìm cách giữ chặt một mối quan hệ cũ như một chiếc phao cứu sinh cho cảm xúc. Bên cạnh đó, những người thiếu tự tin vào giá trị bản thân thường xem mối quan hệ hiện tại như một tấm vé an toàn, dù đã có ý định hoặc bắt đầu hướng tới người mới. Có người lại chọn cách né tránh xung đột bằng việc giữ mối quan hệ hiện tại mà không dám đối diện thẳng thắn với việc chia tay, trong khi vẫn tìm kiếm cảm giác mới ở nơi khác. Ngoài ra, một số người nghiện cảm xúc mới mẻ và sự hưng phấn ban đầu trong tình yêu, vì thế họ nhanh chóng bị cuốn vào vòng xoáy của monkey-barring khi chưa kịp kết thúc mối quan hệ cũ đã phải đón nhận liều “dopamine” từ người mới.
Các chuyên gia tâm lý lý giải rằng monkey-barring bắt nguồn từ nỗi sợ bị bỏ rơi, thiếu trưởng thành cảm xúc và khả năng giao tiếp trung thực khi kết thúc mối quan hệ. Hành vi này khiến người trong cuộc không có cơ hội tự chiêm nghiệm, phát triển bản thân mà rơi vào vòng luẩn quẩn lệ thuộc cảm xúc. Đây không đơn thuần là sự ích kỷ hay phản bội mà còn là dấu hiệu của những tổn thương tâm lý sâu sắc cần được giải quyết nếu muốn xây dựng những mối quan hệ lành mạnh về lâu dài.
Nhận diện được monkey-barring không chỉ giúp bảo vệ mình khỏi sự tổn thương sâu sắc mà còn là bước đầu để phá vỡ chu kỳ tiêu cực này, giúp mỗi người có đủ dũng khí để đối diện sự thật và chọn cách kết thúc một cách trọn vẹn, trung thực với bản thân cũng như người khác.
Thoạt nhìn, monkey-barring có vẻ là chiến lược an toàn, nhưng trên thực tế nó để lại những vết thương tinh thần sâu sắc. Người ở lại sẽ bị ám ảnh bởi cảm giác bị phản bội, thậm chí hoài nghi về giá trị bản thân. Người mới đến thì rơi vào “chế độ chờ”, luôn nơm nớp lo sợ rằng mình chỉ là lựa chọn tạm thời.
Còn người monkey-barring tưởng rằng họ được cả hai, nhưng thực chất là sự lệ thuộc kép, vào cái cũ để có cảm giác an toàn, và vào cái mới để thỏa mãn cảm xúc. Sự giằng xé này không mang lại bình yên mà chỉ nuôi dưỡng lo lắng, tội lỗi và bất an.
Thay vì né tránh, giới trẻ cần làm quen với nỗi cô đơn và biết cách tận hưởng những khoảnh khắc một mình để hiểu rõ chính mình hơn. Khi một mối quan hệ không còn phù hợp, hãy đủ dũng khí để nói lời chia tay rõ ràng, không để sai sót trong cảm xúc kéo dài. Rèn luyện khả năng giao tiếp cảm xúc giúp bạn thẳng thắn chia sẻ những mong muốn, nhu cầu trong tình yêu, từ đó duy trì sự minh bạch và chân thành. Quan trọng nhất, hãy đặt sự trung thực lên đầu tiên, bởi đó không chỉ là cách bảo vệ người bạn yêu mà còn là cách giữ gìn bản thân khỏi rơi vào vòng xoáy của những dối trá và tổn thương không đáng có. Đây là những bài học thiết yếu để tránh sa lầy vào cạm bẫy monkey-barring.
Thay đổi quan điểm xã hội về monkey-barring là điều cấp thiết. Hiện tượng này không chỉ dừng lại ở câu chuyện cá nhân mà còn là hệ quả rõ nét từ áp lực xã hội hiện đại, nơi việc “phải có đôi” như một thước đo giá trị của con người. Khi xã hội công nhận giá trị của sự độc thân và xem đó là trạng thái tích cực, nhu cầu giữ “lốp dự phòng” sẽ dần được xóa bỏ. Chúng ta cần học cách trân trọng sự độc thân một cách lành mạnh, coi đó không phải khoảng trống cần lấp đầy mà là thời kỳ tự do để tái tạo và khám phá bản thân. Đến lúc đó, tình yêu mới thực sự là sự lựa chọn có ý thức, thay vì trở thành chiếc phao cứu sinh chưa bao giờ được tự nguyện buông bỏ.
