#LuvUSoMATCHA – Là tín đồ Matcha, bạn đã nằm lòng những từ vựng “chuyên sâu” này chưa?

Từ những búp trà non được nghiền mịn thành lớp bột xanh mượt mà, đến những ly latte sóng sánh hương thơm, hay chiếc bánh ngọt mềm mại mang vị thanh khiết đặc trưng – thế giới matcha không chỉ đánh thức vị giác, mà còn khơi dậy cảm hứng như một phong cách sống thực thụ. Bởi vậy, đối với những tín đồ matcha thực thụ, thưởng vị thôi là chưa đủ, hãy khám phá kho từ vựng để thấu hiểu hơn về văn hoá đồ uống tinh tế này nhé!

Matcha – loại trà xanh dạng bột mang sắc xanh tươi mát – được chế biến từ những búp trà non nuôi dưỡng trong bóng râm, theo quy trình canh tác và nghiền thủ công tinh tế đến từ xứ sở hoa anh đào. Xuất thân từ Nhật Bản, matcha không chỉ nổi bật bởi phương pháp chế biến độc đáo, mà còn chinh phục lòng người bằng hương vị thanh khiết và đậm đà bản sắc.

Giàu chất chống oxy hóa và nhiều dưỡng chất quý giá, matcha mang đến dư vị mộc mạc, dịu êm cùng hậu ngọt tinh tế. Chính vì thế, nó không chỉ hiện diện trong những nghi lễ trà đạo trang nghiêm, mà còn len lỏi vào đời sống hiện đại qua những ly latte sóng sánh, món tráng miệng tinh tế hay ly sinh tố mát lành, trở thành biểu tượng của sự hài hòa giữa truyền thống và sáng tạo.

Camellia sinensis – loài cây bụi thường xanh có xuất thân từ vùng đất Đông Á – cái nôi sinh ra mọi loại trà đích thực trên thế giới. Với những chiếc lá nhỏ được nuôi dưỡng kỹ lưỡng dưới nắng sớm và sương mai, Camellia sinensis không chỉ là một loài thực vật mà còn là linh hồn của nghệ thuật trà. Những phương pháp canh tác truyền thống, điều kiện khí hậu đặc thù và kỹ thuật chế biến tinh tế đã tạo nên vô vàn sắc thái hương vị, góp phần làm phong phú bản đồ trà toàn cầu.

Trong đó, matcha – tinh hoa của trà xanh đã được tạo nên từ những lá trà non Camellia sinensi. Trải qua quy trình công phu: che râm trước khi thu hoạch, hái bằng tay, hấp nhẹ để giữ màu và dưỡng chất, rồi nghiền mịn thành bột xanh lục bảo, matcha vừa là một loại thức uống thanh tao, vừa trở thành biểu tượng văn hóa được gìn giữ và tôn vinh suốt hàng thế kỷ tại Nhật Bản.

Catechin là những hợp chất chống oxy hóa tự nhiên quý giá, thuộc nhóm flavonoid, hiện diện dồi dào trong trà – đặc biệt là matcha và các loại trà xanh cao cấp. Những phân tử nhỏ bé này giúp vô hiệu hóa các gốc tự do, từ đó bảo vệ tế bào, hỗ trợ tim mạch khỏe mạnh và làm chậm quá trình lão hóa. Nhờ hàm lượng catechin cao vượt trội, matcha không chỉ mang lại hương vị thanh mát mà còn là món quà xanh cho lối sống lành mạnh.

Matcha ceremonial grade (Tạm dịch: “Bột trà nghi lễ”) – một thuật ngữ bắt nguồn từ phương Tây, là cách gọi khác cho dòng matcha thượng hạng, tinh tế nhất, tương đương với loại được sử dụng trong nghi lễ trà đạo truyền thống của Nhật Bản. Được chế biến từ những lá trà xanh phát triển trong điều kiện râm mát lý tưởng, loại bột matcha này sở hữu sắc xanh ngọc rực rỡ, kết cấu mịn như lụa và hương vị thanh tao, dịu ngọt một cách tự nhiên.

Dù khái niệm “matcha nghi lễ” có thể được đặt tên từ bên ngoài Nhật Bản, nhưng bản chất của nó lại gói trọn tinh thần wabi-sabi và chanoyu – nghệ thuật thưởng trà của xứ Phù Tang. Mỗi bước chuẩn bị tỉ mỉ, mỗi lần nhấp môi đầy tĩnh tại không chỉ là cách thưởng thức trà, mà còn là một hành trình hướng về sự hòa hợp, tôn trọng và chánh niệm – những giá trị cốt lõi đã làm nên vẻ đẹp vượt thời gian của văn hóa trà đạo.

Chashaku – chiếc muỗng tre truyền thống của Nhật Bản được sử dụng để đong và chuyển bột matcha trong quá trình pha trà. Với hình dáng cong mảnh mai và kích thước tinh gọn, chashaku cho phép lấy chính xác lượng trà cần thiết cho mỗi lần dùng – thường là một đến hai muỗng nhỏ cho một bát trà.

Không chỉ là một dụng cụ, chashaku còn là biểu tượng của sự tinh tế và chánh niệm trong nghi lễ trà đạo Nhật Bản. Từng chuyển động nhẹ nhàng khi dùng chashaku không chỉ thể hiện sự tôn trọng với trà, mà còn phản ánh triết lý sống trọn vẹn trong từng khoảnh khắc – tinh thần đã thấm sâu vào văn hóa trà đạo suốt hàng thế kỷ.

Chasen – chiếc chổi tre truyền thống trong trà đạo Nhật Bản được thiết kế chuyên biệt để đánh bột matcha thành hỗn hợp mịn màng, xốp nhẹ. Được chế tác thủ công từ một thân tre duy nhất, chasen được chẻ thành hàng chục chấu mảnh, giúp sục khí và khuấy đều bột trà, tạo nên lớp bọt mượt mà – biểu tượng của một bát matcha được pha chuẩn mực.

Không chỉ là một công cụ pha trà, chasen còn là hiện thân của sự tỉ mỉ, khéo léo và tinh thần tận tụy trong từng nghi thức trà đạo. Mỗi chuyển động đánh trà bằng chasen là một nhịp điệu chánh niệm, góp phần định hình vẻ đẹp tĩnh tại và sâu lắng của một truyền thống đã tồn tại qua nhiều thế kỷ.

Chawan là chiếc bát trà truyền thống trong nghệ thuật trà đạo Nhật Bản, được sử dụng để pha chế, đánh và thưởng thức matcha. Các chawan thường có kích cỡ, hình dáng và chất men đa dạng, phản ánh mùa trong năm, trường phái nghệ nhân và tinh thần của buổi trà. Một chiếc chawan lý tưởng cần đủ rộng để chasen (chổi tre) có thể đánh trà dễ dàng, nhưng cũng đủ sâu để giữ nhiệt và nâng niu hương vị.

Bề mặt của chawan thường mang dấu ấn thủ công mộc mạc, gợi lên vẻ đẹp của wabi-sabi – triết lý về sự hoàn hảo trong cái chưa hoàn hảo, sự tĩnh lặng trong từng vết nứt, sự thanh tao trong nét thô mộc. Mỗi chiếc chawan không chỉ phục vụ cho việc thưởng trà, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật sống động, gắn liền với tinh thần khiêm nhường, trân trọng và hiện diện trong từng khoảnh khắc.

Kyusu thường được làm từ gốm hoặc đất sét nung, đặc biệt là đất sét Tokoname – một trong sáu lò gốm nổi tiếng nhất Nhật Bản. Chất liệu này có khả năng giữ nhiệt tốt và tương tác nhẹ với trà, giúp làm nổi bật hương vị thuần khiết, thanh tao của lá trà.

Bên trong kyusu thường tích hợp lưới lọc siêu mịn, ngăn lá trà thoát ra ngoài khi rót, mang lại trải nghiệm thưởng trà mượt mà, tinh tế. Không chỉ là một vật dụng pha trà, kyusu còn được trân trọng như biểu tượng của sự hòa hợp giữa hình thức và công năng, phản ánh tinh thần tỉ mỉ, giản dị và chánh niệm đặc trưng trong nghệ thuật trà đạo Nhật Bản – cả trong nghi lễ trang nghiêm lẫn những khoảnh khắc trà thường nhật đầy thi vị.

Umami: Umami đến từ L-theanine – một amino acid được tích tụ trong lá trà khi cây được trồng trong bóng râm. Đây là vị đặc trưng nhất của matcha cao cấp, thường được mô tả là ngọt dịu, sâu lắng, đậm đà như tảo biển hoặc nước dùng dashi.

Vị đắng nhẹ: Matcha thường có một chút đắng thoảng qua ở đầu lưỡi, nhất là khi dùng loại matcha phổ thông hoặc pha quá đặc. Tuy nhiên, với matcha chất lượng cao, vị đắng sẽ rất êm, dịu và hài hòa, không gây cảm giác gắt hay khó chịu.

Vị chát nhẹ: Vị chát nhẹ của matcha là nét đặc trưng tinh tế giống như hương vị của trái cây xanh hoặc một ngụm vang đỏ. Vị chát này giúp tôn lên vị ngọt hậu và umami dịu dàng, mang đến trải nghiệm cân bằng và thanh khiết trong từng ngụm trà.

Vị ngọt hậu: Sau khi uống, matcha để lại một dư vị ngọt dịu, lan tỏa chậm rãi, đây là điểm được đánh giá cao ở matcha nghi lễ. Vị ngọt này không phải đường, mà là cảm giác từ umami và tinh chất lá trà.

Hương cỏ non và khoáng chất: Matcha có mùi vị của lá non, cỏ tươi, và đất ẩm sau mưa, tạo nên vị “xanh” đặc trưng. Đôi khi còn phảng phất vị khoáng chất nhẹ, làm nên tổng thể tươi mát, tự nhiên.

Koicha là một dạng matcha đặc sánh, được dùng trong những dịp trà đạo trang trọng tại Nhật Bản. Koicha sử dụng lượng bột matcha nhiều hơn, nước ít hơn, tạo nên một hỗn hợp đậm đà, mịn màng như nhung. Với hương vị ngọt thanh, tròn đầy và phức hợp, koicha không chỉ là một tách trà, mà là một trải nghiệm cảm quan sâu sắc, dành riêng cho những ai yêu thích nơi sự tĩnh lặng và mong muốn được kết nối tâm hồn.

Usucha là kiểu matcha pha loãng trong nghệ thuật trà đạo Nhật Bản, nổi bật với kết cấu nhẹ, nhiều bọt và vị thanh mát. Được pha bằng cách đánh một lượng nhỏ bột matcha với nhiều nước nóng hơn, usucha tạo ra một tách trà dịu dàng, mang theo hương cỏ non thoảng nhẹ và hậu vị tinh tế.

Matcha cold whisk là một phương pháp hiện đại, nhẹ nhàng và sảng khoái để pha matcha lạnh, mang đến trải nghiệm thưởng trà mượt mà mà không cần nước nóng. Thay vì đánh bột matcha bằng chasen trong nước sôi như cách truyền thống, matcha cold whisk sử dụng nước mát hoặc lạnh, kết hợp với dụng cụ đánh điện hoặc bình lắc (shaker) để hoà tan bột trà tạo thành một hỗn hợp mịn, tươi mát và bọt nhẹ.

Cách pha này giữ nguyên sắc xanh lục bảo và vị trà thanh thuần, đồng thời mang đến cảm giác tươi tỉnh, mát lành – lý tưởng cho những ngày oi ả hoặc cho những ai muốn đưa matcha vào cuộc sống thường ngày một cách đơn giản, tiện lợi hơn.