Giữa guồng quay không ngừng của thời trang, nơi các xu hướng đạt đỉnh cao rồi thoái trào nhanh chóng, chỉ những yếu tố vượt khỏi giới hạn hữu hình mới tồn tại vững vàng trước thách thức thời gian. Thêu hạt cườm là một nghệ thuật như thế, nó trở thành biểu tượng cho sự kết nối giữa con người và nghệ thuật. Tại Pháp, xưởng thêu Lesage chính là hiện thân tiêu biểu nhất cho di sản ấy. Karl Lagerfeld từng khẳng định: “Không có Haute Couture nếu không có thêu, và cũng chẳng có thêu nếu thiếu Lesage”.
Xưởng thêu của các đế chế Haute Couture
Xưởng thêu thành lập từ năm 1858 của Albert Michonet là nơi cung cấp vải cho “cha đẻ của Haute Couture Pháp” Charles Frederick Worth, đồng thời phục vụ các đoàn kịch lớn tại Paris và triều đình của Hoàng đế Napoléon III. Albert Lesage – người kế nghiệp của xưởng, đồng thời là một người dày dặn kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh doanh thời trang, cùng với Marie-Louise – thợ thêu tài năng tại nhà mốt Madeleine Vionnet, đã sớm nhận ra tiềm năng và cùng tái định hình xưởng Michonet. Năm 1924, xưởng chính thức được đổi tên thành Albert Lesage & Cie.
Thập niên 20 của thế kỷ trước ghi nhận sự thăng hoa của Lesage. Trong kỷ nguyên bùng nổ về kinh tế, nghệ thuật và cảm hứng sống hậu chiến tranh, xưởng thêu này đã tạo ra những tuyệt phẩm xa hoa cho các nhà thiết kế như Madeleine Vionnet, Jeanne Paquin, Paul Poiret hay Elsa Schiaparelli. Từng đường kim, hạt cườm của Lesage đều phản chiếu tinh thần vị lai, tự do và phóng khoáng của thời đại.
Một trong những sáng tạo mang tính biểu tượng nhất của Lesage là chiếc áo khoác Les Tournesols hợp tác cùng Yves Saint Laurent trong BST Xuân Hè 1988. Lấy cảm hứng từ loạt tranh hoa hướng dương và loa kèn của Van Gogh, chiếc áo được hoàn thiện với hơn 350.000 hạt sequin, 100.000 hạt cườm bằng gốm, phối màu từ 22 sắc độ khác nhau và đòi hỏi đến 770 giờ thêu thủ công, được định giá lên đến hơn 100.000 euro.

Duy trì bản sắc độc tôn
Giữa những biến động khôn lường của ngành công nghiệp thời trang, hơn một thế kỷ qua, Maison Lesage vẫn bền bỉ gìn giữ hai giá trị thiêng liêng.
Giá trị thứ nhất là tinh thần hợp tác không biên giới. Dù đã được CHANEL mua lại từ năm 2002, Lesage vẫn duy trì bản sắc độc lập và tiếp tục phục vụ tất cả các nhà mốt Haute Couture hàng đầu, thầm lặng đứng sau vô số tuyệt phẩm thêu cườm trong các bộ sưu tập Couture lừng danh tại Paris. Mỗi mùa Haute Couture đến gần, xưởng Lesage lại bước vào guồng quay khẩn trương, hiện thực hóa những bản vẽ táo bạo nhất từ các nhà thiết kế.
“Thời gian luôn là thử thách lớn nhất đối với Lesage”, Giám đốc Nghệ thuật Hubert Barrère chia sẻ. “Có những nhà thiết kế đến gặp chúng tôi từ tháng năm và gửi đơn cho tháng sáu. Cũng có những thương hiệu mãi đến giữa tháng sáu mới đưa bản vẽ cuối cùng, trong khi show diễn tổ chức vào đầu tháng bảy. Mỗi mùa đều giống như một trận cuồng phong thực sự. Những tác phẩm này cần hàng trăm giờ thực hiện. Dù chúng tôi có khoảng 100 nghệ nhân thì khối lượng công việc vẫn quá khổng lồ”.

Giá trị thứ hai mang ý nghĩa sâu xa hơn: giáo dục và kế thừa. Lo ngại về tương lai nghề thêu thủ công tinh xảo có thể mai một theo thời gian, năm 1992, François Lesage đã thành lập trường Ecole Lesage. Từ đó đến nay, mỗi năm, hơn 400 học viên đến từ khắp nơi trên thế giới đổ về tòa nhà tọa lạc ở số 13 rue de la Grange Batelière, quận 9 Paris. Tại đây, dưới sự hướng dẫn trực tiếp của các nghệ nhân Lesage, học viên có thể trải nghiệm khóa 6 giờ cơ bản hoặc theo học chương trình đào tạo hơn 300 giờ để nhận Chứng chỉ Chuyên môn Quốc gia về Thiết kế và Thêu tay.

Trong thế giới thời trang hối hả, Lesage giống như một bảo tàng sống, nơi thời gian lắng lại để nghệ thuật được tôn vinh. Nếu Haute Couture là một giấc mơ thì Lesage chính là sợi chỉ dệt nên giấc mơ đó bằng sự kiên nhẫn, trí tưởng tượng và tình yêu vô điều kiện dành cho nghề thủ công.
VENERABLE BEADS STORIES
Thêu hạt cườm từng là dấu ấn quyền lực, một hình thức nghệ thuật gắn liền với vương quyền. Qua bàn tay của các nghệ nhân cung đình, từng sợi chỉ vàng, chỉ bạc luồn qua vô số hạt cườm lấp lánh để khẳng định địa vị, truyền tải câu chuyện về dòng dõi quyền uy. Những tấm vải quý trở thành phông nền cho bản giao hưởng của ánh sáng và chất liệu: nơi hạt cườm lấp lánh như tinh tú, lông công trải dài như nét mực tàu, đá quý ẩn mình trong tĩnh lặng. Cho đến nay, kỹ thuật thêu hạt cườm vẫn luôn là một diễn ngôn về sự tinh xảo, nơi thời gian được đong đếm bằng từng mũi kim, vẻ đẹp được tạo tác bằng lòng kiên nhẫn.
Đọc thêm
Quyền lực thẩm mỹ của hạt cườm
Lesage: Xưởng thêu giữ hồn Haute Couture Pháp
Van Cleef & Arpels Perlée: Tinh hoa nghệ thuật kết hạt trên vàng
Thực hiện: Hoàng Bảo