Mùa xuân 2018, Maria Grazia Chiuri – Giám đốc Sáng tạo đương nhiệm của Dior đã mang lên sàn diễn thời trang cao cấp danh tiếng tại Paris một bộ sưu tập ảo huyền, phù phiếm tột cùng với vest lụa, váy tầng, oganza… Tuy nhiên, điều khiến giới mộ điệu chú ý ngay từ cái nhìn đầu tiên lại không phải những chi tiết xa xỉ, tinh túy của thời trang cao cấp mà là các hình xăm chữ nom như trang sức ngự trên xương quai xanh của những cô người mẫu xinh đẹp. Không còn là môi nude, mắt hồng đào hay mascara cong vút, sự xuất hiện của những hình xăm trên sàn diễn đã ngầm báo hiệu một cái gật đầu thành ý của thời trang trước trường phái làm đẹp vốn từng gây nhiều tranh cãi này.
Những vết sẹo của tủi hờn và tội lỗi
Hãy nhìn lại thuở hồng hoang mở đất của nhiều nền văn hóa khác nhau từ Đông sang Tây, trong đó có cả Việt Nam. Những người dân thuở xưa đã xăm mình như một cách tự vệ, giúp bản thân hòa hợp với thiên nhiên hoang dã, tránh cặp mắt đói mồi của muôn loài thú dữ. Thế nhưng, chỉ duy nhất nền văn hóa Polynesia tại Châu Đại Dương xa xôi là nơi ghi dấu thành công xu thế “tạc sẹo” – vẽ hình lên người. Tương truyền, trên chặng đường viễn chinh, khi những nhà thám hiểm văn minh của Châu Âu ngang qua Châu Đại Dương hoang sơ, họ đã mang theo nét văn hóa xăm mình của người dân Polynesia về với Cựu thế giới và mở ra một trang hành trình gập ghềnh cho tập tục cổ xưa này.
Vào thời điểm đầu tiên khi “đặt chân” xuống Cựu thế giới với những phép tắc văn hóa, văn minh, xăm mình bị coi là một hành vi man rợ và hạ cấp. Thời điểm đó, hình xăm chỉ xuất hiện trong giới thủy thủ gắn liền đời mình với những đêm dài miên man phiêu bạt và lối sống phóng túng. Những thế kỷ tiếp theo trôi qua không khá hơn là bao khi xăm mình trở thành một loại hình được ưa chuộng trong những tầng lớp thấp kém ngoài rìa xã hội như dân giang hồ, gái điếm hay tù nhân. Hình xăm, từ một tập tục phòng vệ của những người dân vùng nguyên sinh hoang dã đã trở thành một dấu vết của tủi hờn và tội lỗi trong xã hội văn minh đầy định kiến.
Dấu vết kiêu hãnh và tính thẩm mỹ dị biệt
Bước ngoặt của hình xăm đối với văn hóa đại chúng được ghi lại vào thế kỷ 20 khi những định kiến dần được phá bỏ và người ta bắt đầu chấp nhận nó như một loại hình nghệ thuật trên cơ thể. Đặc biệt, một bộ phận không nhỏ giới trẻ đại diện cho những nền văn hóa “ngầm” như hippie, skinhead, grunge… đã sử dụng hình xăm như một tuyên ngôn độc đáo thể hiện cái tôi cá nhân đầy kiêu hãnh. Cũng từ những cột mốc này mà hình xăm không còn là dấu vết của xuất phát điểm thấp kém, nó đã trở thành một thứ huy chương danh dự được khắc tạc trên da, kể lại những câu chuyện riêng tư, những hành trình đáng nhớ của mỗi người.
Hình xăm dần trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho thế giới thời trang và làm đẹp. Từ thập niên 80-90 của thế kỷ trước, thời trang đã cho thấy sự hào sảng trong các sáng tạo của mình bằng những bộ sưu tập trình diễn mang đầy cảm hứng xăm mình trên những sàn runway cao cấp nhất, từ Jean Paul Gaultier cho đến Rodarte, Chanel và Dior. Vào năm 1994, người mẫu Stella Tennant rảo bước trên sàn diễn của Jean Paul Gaultier với hình xăm một bộ xương lớn ở vùng eo như một điểm nhấn nổi bật cho cả set đồ. Chanel cũng từng ngầm gật đầu với hình xăm khi tạc hình những chiếc lắc chân, lắc tay, vòng chân quanh bắp đùi thon thả của người mẫu vào show diễn thời trang ready-to-wear mùa xuân năm 2010. Trong khi đó, Rodarte – thương hiệu nổi tiếng với những thiết kế sang trọng, nữ tính lại có màn trình diễn ấn tượng khi hóa thân cho các cô người mẫu thành những nữ chiến binh Amazon uy dũng với hình xăm giả chạy dọc cánh tay. Và nếu bạn có chút nghi ngờ về sự phủ sóng thầm lặng của hình xăm trong thời trang thì hãy nhớ tới hai cái tên Rick Genest (Zombie Boy) và Jeremy Meeks. Cả hai anh chàng này đều nhờ vào những hình xăm phủ kín cơ thể mà trở thành những gương mặt người mẫu đắt giá của thời trang đương đại.
Tuy nhiên, đối với thế giới làm đẹp thì lại khác, hình xăm không được đón nhận nhanh chóng và nồng nhiệt. Phái đẹp cần có một khởi đầu hiền lành và từ tốn, họ bắt đầu tiếp nhận kĩ thuật xăm ở những phần cơ thể khó nhận biết như lông mày, lông mi, môi… cho đến xăm tàn nhang trên gò má. Dần dần, nhờ sự cổ vũ từ những ngôi sao như Rihanna (người có đến hơn 25 hình xăm lớn nhỏ rải khắp cơ thể), Ruby Rose (gương mặt đại diện tuyệt đẹp của Urban Decay), Cara Delevingne (cô gái lớn lên trong gia đình hoàng tộc không chỉ sở hữu hình xăm ở những vị trí độc đáo như khớp ngón tay, gan bàn chân… mà còn là một thợ xăm chuyên nghiệp), việc xăm mình đã được phái đẹp đón nhận một cách bạo dạn hơn.
Giờ đây, bước xuống phố, bạn sẽ thấy chẳng thiếu những cô gái với 1–2 hình xăm xinh xắn lấp ló đâu đó sau gáy mềm, trên bờ vai nghiêng… Chỉ cần một hình xăm được đặt ở vị trí phù hợp là đủ làm bừng lên sức hút của một cô gái. Thêm vào đó, sự xuất hiện của hình xăm trên những sàn diễn thời trang danh giá hay trong danh mục xu hướng làm đẹp của các tạp chí tên tuổi cũng phần nào làm an lòng những cô gái luôn nơm nớp lo sợ về những định kiến lỗi thời dành cho việc xăm mình.
Hình xăm cuối cùng cũng trở thành một dạng “chữ kí cá nhân” giống như eyeliner, mùi hương, son đỏ hay chiếc nốt ruồi duyên dáng rồi đấy thôi?
Bạn nghĩ gì về việc xăm mình?
Chun Hack – Tattoo Artist:
Tôi bắt đầu với một hình xăm chữ nhỏ ở chân. Mọi người xung quanh, kể cả bố mẹ tôi, cũng thấy tò mò và thú vị. Hiện giờ, nhìn chung tư duy của xã hội về chuyện xăm mình đã khác trước rất nhiều: thoáng hơn và tích cực hơn. Người ta coi xăm mình là một xu hướng làm đẹp, đặt lên người những hình thù có ý nghĩa hoặc trừu tượng với mong muốn cơ thể trở nên đẹp hơn. Chính vì vậy, chuyện xăm mình đối với xã hội nói chung và phái nữ nói riêng đã trở thành một điều rất bình thường rồi.
Nguyễn Hồng Nhung – Nhiếp ảnh gia:
Khi biết tôi có hình xăm đầu tiên, mẹ đã rất sốc và tức giận. Thậm chí, mẹ còn tìm hiểu về laser xoá xăm để đưa tôi đi. Chuyện xăm mình ở các nước Đông Nam Á thực sự vẫn còn là một điều xa lạ, nhất là ở Việt Nam, một đất nước trọng người phụ nữ có đủ tam tòng, tứ đức, hạn chế thể hiện cái tôi cá nhân ra ngoài. Nhưng xã hội giờ đã phát triển, hình xăm cũng dần được đón nhận một cách cởi mở hơn rồi. Đến nay thì tôi đã có 3 hình xăm trên người để đánh dấu cho những cột mốc trong công việc, sự nghiệp và cuộc sống riêng. Quan điểm của tôi: không coi xăm mình là một xu hướng để chạy theo, vì hình xăm đó sẽ gắn với mình cả cuộc đời, dài hơn rất nhiều tuổi đời của một xu hướng.
Như Trang – Đạo diễn:
Hình xăm vừa là dấu ấn cá tính, vừa là cách làm đẹp cho cơ thể. Có người thích những hình nhỏ nhỏ xinh xinh, có người thích xăm cả mảng lớn. Hình xăm tôi thích nhất trên người mình nằm ở cánh tay phải. Đó là hình một con hươu mà bạn trai cũ vẽ tặng tôi sau lần đầu tiên gặp mặt. Khi chúng tôi thống nhất chia tay trong hòa bình, tôi đã đi xăm nó. Một kỉ niệm khá dễ thương!
