Khán phòng Nhà hát Lớn Hà Nội đêm Hòa nhạc Hennnessy Concert lần thứ 19
Với thông điệp về hành trình từ bóng tối, sự đau khổ đi tới ánh sáng và niềm hi vọng, nhạc mục của chương trình được xây dựng gồm 4 tác phẩm mang đậm dấu ấn của âm nhạc cổ điển cận – hiện đại.
Buổi diễn mở màn bằng bản “Tzigane” của Maurice Ravel. Khúc rhapsody với trường cảm xúc mạnh mẽ như lời chào nồng nhiệt của cặp nghệ sĩ với khán giả Việt Nam. Chọn một tác phẩm đòi hòi kỹ năng trình diễn rất cao, ngay từ bản nhạc đầu tiên, Stefan Jackiw đã khiến người nghe bị mê hoặc với tiếng đàn của mình. Anh truyền tải một cách rất rõ nét tinh thần cuồng tưởng digan với những sắc thái cảm xúc phong phú bằng sự nhuần nhuyễn trong xử lý tác phẩm.
Stefan Jackiw đắm đuối với những giai điệu khi trình diễn
Không phải dễ dàng để nghệ sĩ violon 30 tuổi Stefan Jackiw được giới chuyên môn công nhận là người đại diện xuất sắc cho thế hệ của mình. Thưởng thức buổi diễn của anh cũng sẽ cảm thấy rằng mặc dù kỹ thuật trình diễn ở đẳng cấp rất cao nhưng với Stefan kỹ thuật chỉ đơn thuần là một công cụ, tiếng đàn của anh đã vượt ra rất xa khỏi giá trị công cụ đó để đạt tới một phong cách âm nhạc riêng hòa trộn giữa năng lượng cảm xúc luôn ở mức cao nhất với một tư duy chơi nhạc cực kỳ thông tuệ.
Tác phẩm thứ hai cũng là tác phẩm trung tâm của đêm diễn là tổ khúc “Partita” của nhà soạn nhạc người Balan Witold Lutoslawski. Đây không chỉ là một tác phẩm quan trọng của Lutoslawski mà còn là một bản nhạc điển hình cho âm nhạc cổ điển thế kỷ XX với tinh thần đương đại và cách tân đậm nét.
Bản nhạc gồm 5 phần viết theo kỹ thuật ứng tác ngẫu hứng đặc trưng của Lutoslawski. Mặc dù được xây dựng theo mô hình 3 phần chính kết nối bằng 2 phần tự do bán ngẫu hứng nhưng ở tác phẩm này không có những khoảng dừng lớn giữa các phần mà uyển chuyển tạo thành một tổng thể trải nghiệm âm nhạc sống động. Cảm xúc mạnh mẽ và chất kịch tính là đặc điểm xuyên suốt toàn bộ tác phẩm. Lối chuyển động nửa cung ngoài điệu thức chủ, những nốt lặp lại, và các tiết tấu đối ngược được sử dụng nhiều. Tuy nhiên, kết quả lại không hề là một nhóm âm thanh nặng nề, những hợp âm phi điệu tính hay một sự pha trộn tiết tấu, trái lại, đó là những tuyến độc lập đến khó tin gặp nhau và kết hợp lại một cách thuyết phục và vô cùng cảm xúc.
Dường như với Stefan Jackiw, khi tiếng đàn cất lên là lúc anh hoàn toàn chìm trong thế giới âm nhạc của riêng mình. Phong cách trình diễn của anh mang đầy đủ ý nghĩa của hình tượng: sống trong tác phẩm âm nhạc! Tiếng violon như cuốn đi cùng tác phẩm, khi nhập vào khi tách ra đối thoại cùng âm thanh piano của Anna Polonsky.
Mặc dù chọn vị trí người đồng hành của Stefan Jackiw, nhưng Anna Polonsky vẫn là một nửa không thể thiếu, một nửa rực rỡ và ở những điểm nhấn của piano, tiếng đàn của chị như chạm tới từng mạch máu người nghe. Anna có một lối chơi vừa rất chuẩn mực nhưng vô cùng phóng khoáng với một tiếng đàn đạt tới mức phi giới tính.
Điểm gặp nhau giữa hai nghệ sĩ chính là tinh thần cách tân, sự tìm tòi và sự thấu hiểu tư duy âm nhạc của nhau. Họ tạo thành một cặp song tấu lý tưởng xét về cả phương diện trình diễn và thưởng thức.
Cả khán phòng biểu diễn hoàn toàn chìm trong bóng tối, chỉ còn một thứ ánh sáng duy nhất là chiếc đèn nhỏ chiếu lên bản nhạc của tác phẩm thứ ba, bản dạ khúc dành cho độc tấu violon của nhà soạn nhạc người Phần Lan Kaija Saariaho viết năm 1994 khi bà nghe tin người bạn thân thiết, người cố vấn của mình là nhà soạn nhạc Witold Lutoslawski qua đời.
Dù là một tác phẩm ngắn viết trên chất liệu của một bản concerto cho violon, nhưng bản nhạc này gây tác động rất mạnh khi được trình diễn. Bản nhạc truyền tải một nỗi buồn đau sâu sắc, sự mất mát dường như không thể bù đắp. Những hợp âm được triển khai rất chậm rãi xen với những nốt cao như tắc nghẹn tiếng đàn, hút mọi giác quan của người nghe vào một điểm sáng rất mờ trên sân khấu trong bóng tối ngập tràn…
Ánh sáng vàng dịu dần trở lại khi cặp nghệ sĩ bước vào bản “Sonate cung La trưởng dành cho violon và piano” của nhà soạn nhạc người Pháp Cesar Franck. Tác phẩm như cái kết tươi sáng, đầy hân hoan mà các nghệ sĩ muốn truyền tải trong chủ đề của đêm nhạc.
Tới tác phẩm này, Stefan Jackiw dường như thực hiện nốt một lời chứng cuối cùng cho vị trí hàng đầu của mình về biểu diễn cổ điển. Anh cho thấy tiếng đàn của mình không chỉ có thể chinh phục những tác phẩm hiện đại đầy phá cách mà còn xuất sắc với những tác phẩm kinh điển.
Stefan truyền tải tới người nghe đầy đủ tinh thần của bản nhạc là sự lãng mạn, niềm hạnh phúc và hi vọng trong từng nốt nhạc mà Franck đã viết như một món quà cưới đặc biệt dành cho nghệ sĩ violon huyền thoại Eugène Ysaye. Dường như chọn là tác phẩm kết thúc chương trình, cặp song tấu cũng chơi với sự tung mở hoàn toàn của cảm xúc, của những màn đối đáp rất kỹ thuật và đầy cảm hứng của người nghệ sĩ.
Trong những tràng pháo tay không ngớt của khán giả sau khi kết thúc tác phẩm thứ tư, cặp nghệ sĩ đã trở lại sân khấu để chơi thêm một tác phẩm nằm ngoài chương trình là bản nhạc ngắn “Méditation” trong vở opera “Thais” của nhà soạn nhạc Jules Massenet. Những giai điệu sâu lắng, du dương nhưng vô cùng tinh tế như cái kết vừa thật thoả mãn nhưng vẫn không khỏi gây luyến tiếc với khán giả Hà Nội.
Đêm hoà nhạc Hennessy Concert XIX một lần nữa ghi dấu một mùa biểu diễn thành công của chuỗi chương trình nghệ thuật uy tín này. Cặp nghệ sĩ Stefan Jackiw và Anna Polonsky không chỉ đem tới cho người yêu nhạc cổ điển Việt Nam một đêm nhạc đẳng cấp mà cao hơn đó là một cơ hội quý giá khám phá âm thanh và những nghệ sĩ hàng đầu của âm nhạc cổ điển đương đại. Lắng lại mãi những suy ngẫm đầy cảm hứng về những tiếp biến tạo nên sức sống mạnh mẽ của âm nhạc cổ điển ngày hôm nay!
Bài: PV
Ảnh: Tuấn Đào
