Ý tưởng hậu tận thế đang dần trở lại trong thị trường âm nhạc Kpop và có nhiều khả năng sẽ soán ngôi Y2K, Y3K để vươn lên thành xu hướng chủ đạo.
Hậu tận thế là một khái niệm tưởng chừng xa lạ nhưng thực chất lại vô cùng quen thuộc. Nó có thể xuất hiện dưới hình thức chiến tranh hạt nhân, đại dịch, thiên tai, sự xâm lược của người ngoài hành tinh, hoặc bất kỳ thảm họa nào đủ sức hủy diệt xã hội hiện đại và làm thay đổi hoàn toàn trật tự nhân loại. Thể loại này xuất hiện thường xuyên trong điện ảnh và từ lâu đã trở thành một trong những đề tài “hái ra tiền” nhờ sức hấp dẫn đặc biệt đối với khán giả. Ví dụ, “Interstellar” (2014) của đạo diễn Christopher Nolan khai thác đề tài khoa học vũ trụ kết hợp với yếu tố hậu tận thế; “Mad Max: Fury Road” (2015) phác họa một thế giới sa mạc hoang tàn sau thảm họa hạt nhân; hay loạt phim “The Walking Dead” (2010) xây dựng một kịch bản về đại dịch zombie phá hủy nền văn minh.
Trong lĩnh vực âm nhạc, nơi các nghệ sĩ liên tục làm mới hình ảnh bằng vô số phong cách đa dạng, khái niệm hậu tận thế cũng đã len lỏi vào nhiều sản phẩm âm nhạc. Kpop với bản năng nhạy bén trong việc nắm bắt xu hướng và sáng tạo concept chắc chắn không thể đứng ngoài cuộc. Nhóm nhạc Blackpink vừa đánh dấu sự trở lại sau gần ba năm bằng MV “Jump”, lấy bối cảnh thế giới hậu tận thế hoang tàn, nơi nhân loại sống sót sau một cuộc chiến tranh diệt vong và thu phục zombie bằng âm nhạc.
Trước đó, aespa từng tung ra MV “Dirty Work”, khắc họa hành trình sinh tồn giữa vùng đất đổ nát. Ngoài ra, nhóm nhạc hỗn hợp ALLDAY PROJECT ra mắt với ca khúc “Famous” đã mô phỏng một tương lai nơi con người tái thiết xã hội sau khi nhân loại sụp đổ. Hay Jeon Somi tái xuất với “Extra” cùng với chủ đề hậu tận thế nói về con người trở thành robot và bị nhân bản hàng loạt.
Thực ra, hậu tận thế không phải là một concept mới mẻ trong Kpop. Ngay từ thế hệ Gen 2, nhiều nhóm nhạc đã khai thác chất liệu này và biến nó thành bản sắc riêng. T-Ara là một ví dụ điển hình với chuỗi MV dạng phim ngắn như “Day By Day” và “Sexy Love”, xoay quanh cuộc chiến giữa những con người nổi dậy và thế lực hắc ám đang kiểm soát thế giới. Cùng thời điểm đó, 2NE1 với “Come Back Home”, BIGBANG với “Love Song”, hay 4Minute qua “What’s Your Name” và nhiều nhóm nhạc khác đều tạo được tiếng vang lớn nhờ cách thể hiện độc đáo và tầm nhìn vượt thời đại khi tiếp cận đề tài này.
Tuy nhiên, khi thế hệ nghệ sĩ thứ ba bắt đầu lên ngôi, Kpop bước vào giai đoạn chuyển mình từ một sản phẩm văn hóa nội địa thành hiện tượng toàn cầu. Trong quá trình đó, các công ty giải trí chủ động lựa chọn những concept nhẹ nhàng, dễ tiếp cận như phong cách dễ thương, tinh nghịch để mở rộng tệp khán giả. Hệ quả là nhiều nhóm nhạc dần từ bỏ những concept có chiều sâu như hậu tận thế, khiến hình ảnh âm nhạc trở nên đơn điệu và thiếu đột phá.
Thế nhưng, cục diện đang dần đổi chiều. Việc Blackpink, aespa, Somi, Seventeen và ALLDAY PROJECT đồng loạt khơi dậy lại chủ đề hậu tận thế đã tạo nên một làn sóng mới trong thị trường Kpop. Không loại trừ khả năng đây sẽ là xu hướng nổi bật tiếp theo, thay thế cho chủ đề Y3K vốn đang dần hạ nhiệt trong mắt người hâm mộ. Dù chưa ai có thể khẳng định nó sẽ phát triển đến đâu, song hậu tận thế là một chất liệu giàu tiềm năng, mở ra biên độ sáng tạo rộng lớn tùy theo trí tưởng tượng của từng nghệ sĩ. Hơn cả một ý tưởng thị giác, concept này dễ dàng trở thành nền tảng cho những ca khúc thuộc thể loại EDM, hip-hop hoặc rock, nơi vũ đạo dứt khoát, sắc nét hoặc lấy cảm hứng từ các động tác chiến đấu tạo nên sự đồng nhất với bối cảnh sinh tồn.
Đồng thời, tầng nghĩa xã hội và chiều sâu tâm lý của chủ đề này giúp nghệ sĩ xây dựng những hình ảnh giàu sức gợi. Thay vì chỉ dừng lại ở yếu tố hình ảnh, hậu tận thế còn cho phép khắc họa các nhân vật mang tính biểu tượng như chiến binh, người sống sót hay kẻ nổi loạn, từ đó mở rộng không gian kể chuyện xuyên suốt album hoặc cả tour lưu diễn. Với nền văn hóa fandom ngày càng đam mê biểu tượng, giả thuyết và các chi tiết ẩn dụ, đây là cơ hội để nghệ sĩ tạo ra một vũ trụ nghệ thuật có cấu trúc rõ ràng, giàu liên kết. Những mảnh ghép được giấu kỹ trong MV hay chiến dịch quảng bá có thể khơi gợi hàng loạt tương tác trên mạng xã hội, yếu tố then chốt góp phần tạo nên sức bật cho nghệ sĩ trong thời đại số.
Dẫu vậy, không thể phủ nhận rằng hậu tận thế là con dao hai lưỡi. Dù mang lại nhiều lợi thế về mặt sáng tạo và hiệu ứng truyền thông, chủ đề này cũng ẩn chứa nguy cơ bị lạm dụng hoặc thể hiện thiếu tiết chế. Chính vì không bị ràng buộc bởi bất kỳ quy chuẩn nào và đặt trong một thời điểm không xác định ở tương lai, hậu tận thế dễ bị biến thành cái cớ để gây chú ý quá đà, dẫn đến phản ứng trái chiều, thậm chí phản cảm nếu vượt khỏi những giới hạn văn hóa hoặc chạm đến những giá trị nhạy cảm. Khai thác được sức mạnh biểu đạt của hậu tận thế là một chuyện, giữ cho nó không trở nên lệch chuẩn lại là một thử thách khác. Đó là ranh giới mỏng manh mà bất kỳ nghệ sĩ nào cũng cần ý thức rõ nếu muốn biến concept này thành bản sắc lâu dài, thay vì chỉ là hiệu ứng nhất thời.
