#FutureMakers – Nghệ sĩ trang điểm Yến Jii: Sống trong nhiều thế giới song song

Yến Jii là một trong số ít KOLs Việt Nam được Apple lựa chọn cho chiến dịch toàn cầu Shot on iPhone. Cô cũng được biết đến với vai trò người hóa trang cho MV “Tự hỏi” – màn trở lại của diva Hồng Nhung. Trên TikTok, Yến Jii sở hữu gần 1 triệu người theo dõi. Với Yến Jii, nghệ thuật giống như một vũ trụ nhiều lớp, nơi mỗi nghệ sĩ là một hành tinh với quỹ đạo riêng. Cô là kẻ ưa dịch chuyển, không chịu ở yên trong một quỹ đạo cố định. Trong vũ trụ đó, cô muốn được biết đến như một người kể chuyện bằng hình ảnh – luôn tìm cách biến điều quen thuộc thành mới mẻ và biến cái bình thường thành khác biệt.

Đã 7 năm kể từ khi video TikTok đầu tiên của Yến Jii được đăng tải, bạn thấy điều gì khi nhìn lại chặng đường đã qua?

Đó thực sự là một hành trình dài, nơi tôi được thử sức với nhiều chất liệu và phong cách khác nhau. Nếu phân chia thành từng chặng, giai đoạn đầu tôi chỉ tập trung vào trang điểm cơ bản; sau đó là thời kỳ mở rộng sang những yếu tố như đạo cụ, làm móng nghệ thuật, tóc; và gần đây là hành trình khám phá SFX (Special Effects Makeup: trang điểm hiệu ứng đặc biệt) với nhiều kỹ thuật, chất liệu mới.

Sự thay đổi rõ rệt nhất có lẽ nằm ở tư duy làm việc. Trước đây, chỉ cần hoàn thành một ý tưởng là tôi đã hài lòng. Nhưng bây giờ tôi cầu toàn hơn và có khả năng nhìn mọi thứ một cách tổng thể chứ không chỉ gói gọn trong makeup. Chính điều đó giúp tôi kết nối nhiều kỹ năng, kiến thức và góc nhìn để tạo ra những sản phẩm mang dấu ấn riêng.

Tác phẩm hay dự án nào đối với bạn là đáng nhớ nhất?

Chắc chắn là tác phẩm “Con Rồng cháu Tiên” thực hiện cho Apple. Nó không chỉ là một dự án thẩm mỹ mà còn là một cú chạm vào văn hóa Việt Nam. Khi bắt tay làm, tôi vừa run vừa áp lực. Nhưng khi hoàn thành, mọi thứ bùng nổ thành niềm tự hào.

Việc lựa chọn concept “Con Rồng cháu Tiên” không phải ngẫu hứng. Tôi và anh Phương Vũ (đạo diễn và nhà sáng lập của studio Antiantiart) đều muốn khắc họa một biểu tượng chạm đến gốc rễ, gắn liền với bản sắc Việt. Đây lại là một dự án thương mại, nghĩa là phải vừa sáng tạo, vừa thuyết phục được thương hiệu, đồng thời đào sâu nghiên cứu để mọi chi tiết văn hóa không sai lệch, không vay mượn.

Văn hóa vốn là lãnh địa nhạy cảm, chỉ một chi tiết chưa tinh tế cũng có thể bị xem là thiếu tôn trọng. Đó là lý do cả đội mất hàng tháng trời nghiền ngẫm, để rồi cuối cùng cho ra đời một sản phẩm vừa đẹp, vừa chuẩn xác, vừa mang đúng tinh thần Việt Nam.

Nguồn cảm hứng của Yến Jii thường đến từ thiên nhiên và văn hóa Việt Nam. Tại sao lại là hai yếu tố này? Chúng nói gì về con người bạn?

Với tôi, thiên nhiên là kho tàng ẩn chứa sức sống mãnh liệt, luôn mở ra những tầng lớp mới để khám phá. Văn hóa thì chạm đến căn cốt, dòng chảy âm ỉ nuôi dưỡng từng con người Việt.

Nhưng văn hóa không chỉ là những gì đã đóng khung trong quá khứ; nó là chất liệu sống, luôn chuyển động, chờ được tiếp nối và biến hóa qua lăng kính của hiện tại. Nếu chỉ giữ nguyên khuôn mẫu, đôi khi nó trở nên xa cách. Nhưng khi được kể lại bằng ngôn ngữ của thế hệ hôm nay, văn hóa có thể làm bừng lên sức sống mới, gần gũi và vang vọng hơn.

Đối với Yến Jii, khi nào văn hóa cần được giữ sự nguyên bản, còn khi nào thì nên làm mới?

Có những giá trị bất biến cần được gìn giữ: tinh thần hiếu kính, lòng nhân ái, niềm tự hào về cội nguồn. Nhưng cách thể hiện thì luôn có thể – và nên – được làm mới: từ màu sắc, chất liệu cho đến lối kể chuyện. Thế hệ của tôi khác thế hệ trước ở sự cởi mở, ở khao khát hội nhập, từ đó tìm ra những con đường mới để văn hóa Việt không chỉ tồn tại mà còn hiện lên sống động, truyền cảm hứng trong bối cảnh toàn cầu.

Điều đó cũng phản chiếu chính con người tôi: luôn trân trọng gốc rễ nhưng cũng không ngừng dịch chuyển, thử nghiệm, làm mới. Khi khán giả nhìn thấy những sáng tạo của tôi, tôi mong họ vừa nhận ra sự thân thuộc của văn hóa Việt, vừa ngạc nhiên trước cách thể hiện khác biệt, để cảm thấy rằng văn hóa này chưa bao giờ cũ kỹ mà vẫn đang thở, đang sống và tiếp tục truyền cảm hứng cho từng thế hệ.

Bạn từng nói: “Nghệ thuật trang điểm có thể biến chúng ta thành bất cứ ai hay bất cứ thứ gì ta muốn”. Vậy Yến Jii khi makeup và khi không makeup có phải là hai con người khác nhau không? Bạn muốn trở thành ai?

Khi makeup, tôi như bước vào một thế giới khác, nơi mọi giới hạn đều tan biến, tôi có thể hóa thân thành bất kỳ ai, thậm chí là những phiên bản phi thực tế nhất của chính mình. Mỗi tạo hình giống như một cánh cửa mở ra, phản chiếu cảm xúc, thiên nhiên, văn hóa hay những rung động tại thời điểm đó.

Tôi vốn yêu sự thay đổi, không muốn đóng khung bản thân trong một hình ảnh duy nhất. Sáng tạo cho phép tôi thử khoác lên mình nhiều gương mặt để vừa khám phá nội tâm, vừa đem đến cho khán giả những góc nhìn mới.

Khi không makeup, tôi vẫn là chính mình, giản dị, gần gũi. Nhưng khi makeup, đó là lúc tôi được thách thức giới hạn, được sống trong nhiều thế giới song song và tìm kiếm cảm hứng mới.

Dòng giới thiệu trên Instagram của Yến Jii rất ngắn gọn, chỉ một chữ “art”. Bạn muốn nói gì về mình?

Tôi chọn chữ “art” vì nó rộng hơn bất kỳ danh xưng cụ thể nào. Tôi bắt đầu với nghệ thuật trang điểm, nhưng song song còn làm phụ kiện, móng tay, tóc, cả SFX. Tôi muốn mọi người hiểu rằng thế giới của Yến Jii không chỉ gói gọn trong một lĩnh vực duy nhất. Nghệ thuật với tôi là một không gian mở, nơi bất kỳ chất liệu hay hình thức nào cũng có thể trở thành phương tiện để kể chuyện.

Khi được gọi là nghệ sĩ trang điểm, tôi không phản đối vì đó là nền tảng đã đưa tôi đến với nghệ thuật. Nhưng nếu chỉ nhìn bản thân trong khuôn khổ ấy thì có phần hạn hẹp. Thay vì cố chứng minh điều gì, tôi chọn cách tiếp tục làm, tiếp tục thử nghiệm, để mỗi sản phẩm tự nói lên con người mình.

Có điều gì bạn đang muốn chinh phục không?

Tôi muốn thực hiện nhiều concept hơn, đặc biệt trong bối cảnh điện ảnh Việt Nam đang phát triển mạnh về mảng hóa trang. Tôi thấy rõ sự thay đổi vài năm gần đây: các nhà làm phim chú trọng hơn đến hình ảnh, tạo hình nhân vật và kỹ thuật makeup, điều đó mở ra rất nhiều cơ hội để người làm nghề được thử sức.

Xuất phát từ trường Sân khấu Điện ảnh, tôi luôn có tình cảm đặc biệt với điện ảnh, nên mong muốn được phát triển song hành cùng ngành thay vì chỉ dừng lại ở vai trò một nghệ sĩ độc lập. Điện ảnh cho tôi một không gian thử nghiệm rộng lớn hơn, nơi nhiều bộ phận nghệ thuật có thể giao thoa và kết nối sáng tạo.

Hiện tại, tôi chưa nắm trong tay một dự án cụ thể nào nhưng những ý tưởng tôi ấp ủ thường xoay quanh việc kết hợp yếu tố văn hóa Việt Nam với kỹ thuật hóa trang hiện đại, vừa giữ được tinh thần quen thuộc, vừa mang lại một góc nhìn mới.

Nói cách khác, tôi vẫn đang trên hành trình tìm kiếm và khám phá. Chính sự dịch chuyển không ngừng đó là động lực lớn nhất để tôi tiếp tục.

Cảm ơn Yến Jii về cuộc trò chuyện!