Theo các cụ cao niên phụ lão thôn Cao Bộ, xã Đại Hà, dòng họ Đỗ được xem là một trong 2 họ lớn nhất làng, chiếm tới một nửa dân số cùng họ Bùi tại đây. Gia phả họ Đỗ cho thấy tổ tiên dòng họ này đã đến Kiến Thụy, Hải Phòng hơn 300 năm trước, truyền đến 11 đời.
Cổng nhà thờ cũng phải đổi tên
Theo đó, một buổi tối chớm đông năm 2010, khi cả họ Đỗ tề tựu ở nhà thờ họ đông đủ để làm lễ giỗ tổ thì anh Đỗ Đức Bạn (SN 1971), người thuộc nhánh út của họ này, đứng dậy, mắt long sòng sọc phủ nhận rằng mình không phải họ Đỗ mà là họ Mạc. Nếu không phải họ Mạc thì ắt hẳn là họ “Đỗ Đăng”, chứ không là “Đỗ Đức”. Vì vậy, anh Bạn nói cần phải đổi họ mình sang họ Mạc hoặc Đỗ Đăng và người trong họ cũng phải làm theo!
Người dân thôn Cao Bộ bức xúc khi Đỗ Đức Bạn đòi đổi họ.
Nhiều người họ Đỗ có mặt đòi đuổi cổ Đỗ Đức Bạn ra khỏi nhà thờ và “cấm cửa tay này đến đây suốt đời”. Kể cả những người cùng nhánh trong họ với anh Bạn cũng phản đối ý kiến này. Nhưng chuyện bất ngờ đã xảy ra, người bị “trục xuất” khỏi nhà thờ họ Đỗ hôm ấy là đa số người có mặt. “Anh ta lấy lý do mình bỏ công nhiều nhất xây nhà thờ họ Đỗ nên có quyền đuổi mọi người”, anh Đỗ Đức Hùng, người có mặt hôm ấy, kể lại.
“Cả họ Đỗ uất ức, nhưng không làm gì được vì anh ta rất hung hãn và liều lĩnh, lúc nào cũng đe dọa đâm, chém nếu không làm theo ý. Khi xây dựng cổng nhà thờ họ Đỗ, thay vì viết “nhà thờ họ Đỗ” thì anh Bạn còn ngang nhiên thuê người viết trên cổng tam quan 4 chữ: “Mạc Đăng hồi quang”. Những chữ ấy có nghĩa là dòng họ “Mạc Đăng” sẽ tươi sáng trở lại. Điều này là không thể chấp nhận được”, Trưởng trưởng tộc Đỗ Đức Tỉnh, bức xúc nói.
Để đảm bảo có “công lớn”, anh Bạn khóa cửa nhà thờ họ Đỗ và giữ luôn chìa khóa. Ông Tỉnh bảo: “Đây là miếng đất hương hỏa do tôi làm chủ được cấp bìa đỏ hẳn hoi. Anh ta nói chỉ khi chịu đổi họ và “biết điều” thì mới mở cửa và cổng nhà thờ họ để mọi người vào”.
Theo ông Bùi Duy Ngòi, Trưởng ban phụ lão Đại Hà: “Anh Bạn đổi họ đã là trái khoáy lắm rồi, nay lại còn hung hãn cấm ngay người nhà họ Đỗ vào nhà thờ họ gây bức xúc cho cả làng. Đã nhiều lần thôn, xã đến khuyên giải nhưng anh Bạn bỏ ngoài tai”.
Chính quyền không thể can thiệp?
Lý giải chuyện đổi họ, anh Bạn nói: “Tôi chưa có bằng chứng rõ ràng về việc họ Đỗ Đức có nguồn gốc họ “Mạc Đăng” nhưng có thể chứng minh có nguồn gốc là họ “Đỗ Đăng”. Ngay trong bia mộ các cụ nhánh nhà tôi cũng là họ Đỗ Đăng. Tấm bài vị trong nhà thờ họ cũng là Đỗ Đăng cả. Tôi thấy thế thì phải đổi”.
Việc đòi đổi họ của anh Bạn đã làm mâu thuẫn giữa nhiều người trong dòng họ Đỗ Đức, thậm chí xảy ra đánh nhau dẫn đến thương tích. Tháng 6/2012, Tòa án nhân dân huyện Kiến Thụy đã xử Đỗ Đức Tân 27 tháng tù và Đỗ Đức Trường 24 tháng tù treo do cùng với anh Bạn hành hung ông Tỉnh. Gia đình ông Tỉnh cho biết sẽ tiếp tục kháng án vì cho rằng, anh Bạn không thể vô can trong vụ việc. “Sợ anh Bạn làm liều cướp… gia phả họ Đỗ để sửa, gia đình ông tôi và những người trong họ Đỗ buộc phải gửi đi chỗ khác”, ông Tỉnh cho biết.
Ộng Bùi Thanh Bình, Bí thư Đảng ủy xã Đại Hà cho rằng, UBND xã cùng nhiều đoàn thể đã đến họ Đỗ để hòa giải và hàn gắn đoàn kết nhưng không được. Theo ông Nguyễn Duy Duẩn, Trưởng công an xã Đại Hà, việc đòi đổi họ của anh Bạn là việc riêng của gia đình, chính quyền không thể can thiệp. Công an chỉ xác minh việc anh Bạn có đe dọa những người trong họ Đỗ hay không.
