“Đọc kỹ hướng dẫn” luật
Luật sư Phạm Lĩnh Sơn. Phó phòng Tư vấn trợ giúp pháp lý cho phụ nữ số 6 (Tp.HCM) trả lời phỏng vấn của Đẹp:
Thưa luật sư! Ông có thể chứng minh được lợi ích của việc đọc luật Hôn nhân – Gia đình khi quyết định kết hôn?
Ít người khi chuẩn bị lập gia đình lại cùng người yêu đi mua cuốn luật Hôn nhân – Gia đình về đọc. Anh chàng hay cô nàng nào làm vậy, chắc bị cười. Nhưng thực tế, cuốn luật này mang lại cho những người quyết định sống đời sống hôn nhân nhiều “chứng cứ” rất rõ ràng để sống đúng luật và không phạm luật. Ví dụ: Sơ đẳng nhất là cần biết độ tuổi được phép kết hôn. Chỉ cần người vợ/ chồng thiếu vài ngày tuổi mà người kia vội vàng đăng ký kết hôn là có thể phải chịu trách nhiệm hình sự như chơi. Ngoài ra, ai cũng cần phải biết thủ tục đăng ký kết hôn, những gì luật cho phép và cấm… Hay như việc ngăn cản, ép buộc con cái tiến đến hôn nhân thì pháp luật quy định như thế nào… Rồi việc xác định tài sản chung, riêng của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân để tránh tranh chấp trong thời kỳ hôn nhân và cả sau này…
Ông có thể chỉ ra vài điểm trong luật mà theo ông là cần biết nhất?
Đọc luật thì không khó, nhưng hiểu và áp dụng đúng mới khó. Tuy nhiên, những kiến thức mà mọi người cần phải biết:
– Điều kiện kết hôn: (điều 9) Biết được độ tuổi kết hôn để tránh sai lầm khi yêu và lấy vợ/ chồng trẻ dưới độ tuổi luật cho phép: tránh hậu quả pháp lý bất lợi. Nam từ 20 tuổi trở lên, nữ từ 18 tuổi trở lên. Nhưng thế nào là nam từ 21 tuổi, nữ từ 18 tuổi? Vấn đề ở chữ “từ”. Ví dụ, một người sinh ngày 1/1/1990 đến ngày 2/1/2009 là đã bước sang tuổi 20 – là 19 tuổi 1 ngày – đủ tuổi đăng ký kết hôn.
– Những trường hợp cấm kết hôn (điều 10): Nhằm mục đích không cho phép đăng ký kết hôn khi có những dấu hiệu như quy định.
– Quan hệ giữa vợ và chồng: Bình đẳng về nghĩa vụ và quyền giữa vợ, chồng. Ví dụ, nhiều người vợ hoặc chồng cứ cho rằng vợ (chồng) vay của ai tôi không biết và không có trách nhiệm thì tại điều 25 quy định trách nhiệm liên đới của vợ, chồng đối với giao dịch do một bên thực hiện: Vợ hoặc chồng phải chịu trách nhiệm liên đới đối với giao dịch dân sự hợp pháp do một trong hai người thực hiện nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt thiết yếu của gia đình.
– Tài sản chung của vợ chồng. Chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung. Quyền thừa kế tài sản giữa vợ chồng, tài sản riêng của vợ, chồng. Chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản riêng… rất nhiều điều cần biết để từ đó vợ chồng có quan hệ với nhau thật bình đẳng, tôn trọng nhau.
Về tài sản riêng của vợ chồng, nhiều cặp vợ chồng trẻ vẫn chưa hiểu hết thế nào là riêng, chung. Luật Hôn nhân – Gia đình có quy định rõ: Tài sản riêng của vợ, chồng gồm tài sản mà mỗi người có trước khi kết hôn; tài sản được thừa kế riêng, được tặng, cho riêng trong thời kỳ hôn nhân; tài sản được chia riêng cho vợ, chồng theo quy định tại khoản 1 điều 29 và điều 30 của luật này; đồ dùng, tư trang cá nhân.
Và rồi, khi vợ chồng không thể chung sống với nhau nữa thì cũng nên biết: vợ và chồng có quyền gì khi ly hôn. Trong thực tế, có người hỏi: Chồng em nói nếu ông ấy không ký đơn thì còn lâu mới bỏ được ông ấy, như vậy có đúng không? Chính vì nguyên tắc của luật Hôn nhân – Gia đình là hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng. Vì thế, khi ly hôn: vợ, chồng hoặc cả hai người có quyền yêu cầu tòa án giải quyết việc ly hôn. Không ai có quyền ngăn cản vì tự nguyện đến với nhau thì cũng có thể đơn phương yêu cầu tòa án cho ly hôn. Tuy nhiên, luật cũng có một số quy định để hạn chế ly hôn như:
Trong trường hợp vợ có thai hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi thì chồng không có quyền yêu cầu xin ly hôn. Và với mong muốn hàn gắn hạnh phúc cho những gia đình đang gặp phải sóng gió vì những lý do mà cơ bản chia tay chưa hẳn là cách giải quyết tốt nhất, luật đưa ra nguyên tắc hòa giải và hòa giải cho đến khi tòa thấy không thể hòa giải được mới quyết định cho ly hôn.
Nhiều người cho rằng, luật Hôn nhân – Gia đình chỉ dành cho những ai muốn ly hôn?
Giờ mà nghĩ vậy là sai rồi! Ly hôn chỉ là một chương trong luật mà thôi. Luật Hôn nhân – Gia đình quy định rất nhiều điều khoản, nhằm điều chỉnh các quan hệ trong hôn nhân và gia đình như quan hệ giữa vợ và chồng, quan hệ giữa cha mẹ và con cái; quan hệ giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu, giữa anh chị em và giữa các thành viên trong gia đình. Như vậy, luật Hôn nhân – Gia đình đâu chỉ dành cho những ai muốn ly hôn.
Hiện nay, đã có thêm luật Phòng chống bạo lực gia đình – có cần đọc kỹ “hướng dẫn này trước khi cưới”?
Tôi hay nói vui với bạn bè là bất kể khi chuẩn bị mua hoặc dùng một món hàng gì, điều quan trọng nhất là phải và nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng để tránh những điều đáng tiếc có thể xảy ra. Với chuyện hôn nhân cũng vậy! Ngoài chuyện tỉnh táo tham khảo những lời khuyên, nhận xét của mọi người về một nửa tương lai, việc đọc và học luật cũng rất cần thiết.
Ngoài ra, mọi người cũng cần biết những quy định trong luật Phòng chống bạo lực gia đình. Ví dụ, có người chỉ nghĩ đơn giản thế này: người yêu của mình, đêm tân hôn hôm nay là vợ mình rồi nên cứ thoải mái, không cần phải giữ ý nữa. Thế là cứ hùng hục như trâu húc mả không cần quan tâm đến thái độ của người vợ và nếu vợ không đồng ý mà vẫn buộc phải thực hiện thì đấy là đang phạm phải hành vi bạo lực gia đình: cưỡng ép quan hệ tình dục.
Ngoài ra, luật Phòng chống bạo lực gia đình còn quy định rất nhiều hành vi thế nào là bạo lực như: hành hạ, ngược đãi, đánh đập hoặc cố ý xâm hại đến sức khỏe, tính mạng; lăng mạ hoặc cố ý xúc phạm danh dự, nhân phẩm; cô lập, xua đuổi hoặc gây áp lực thường xuyên về tâm lý, gây hậu quả nghiêm trọng; ngăn cản việc thực hiện quyền, nghĩa vụ trong quan hệ gia đình giữa ông, bà và cháu, giữa cha, mẹ và con, giữa vợ và chồng, giữa anh, chị, em với nhau; cưỡng ép quan hệ tình dục; cưỡng ép tảo hôn; cưỡng ép kết hôn, ly hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ; chiếm đoạt, hủy hoại, đập phá hoặc có hành vi cố ý làm hư hỏng tài sản riêng của thành viên khác trong gia đình hoặc tài sản chung của các thành viên gia đình; cưỡng ép thành viên gia đình lao động quá sức, đóng góp tài chính quá khả năng của họ; kiểm soát thu nhập của thành viên gia đình nhằm tạo ra tình trạng phụ thuộc về tài chính; có hành vi trái pháp luật, buộc thành viên gia đình ra khỏi chỗ ở.
Cũng như tham gia giao thông hoặc bất kỳ hoạt động nào, bạn cần biết luật để làm đúng và biết người khác sai như thế nào. Mục đích là cùng sống tốt hơn! Và tất nhiên, không phải chỉ cần biết luật là hôn nhân có thể bền vững, mà cần phải đọc kỹ và thực hành nhiều “hướng dẫn” khác cho một cuộc hôn nhân dài.
