Trong điện ảnh, ngân sách khổng lồ không phải là tấm vé bảo đảm thành công. Nhật Bản nhiều lần chứng minh điều ngược lại với những bộ phim kinh phí khiêm tốn nhưng vẫn tạo nên cơn chấn động phòng vé và gặt hái loạt giải thưởng quốc tế. Các tác phẩm này chinh phục khán giả toàn cầu nhờ kỹ thuật hay hình ảnh tinh tế, đồng thời khơi dậy cảm xúc sâu sắc qua những câu chuyện đậm tính nhân văn và giàu sức sáng tạo.
Bộ phim “Godzilla Minus One” (2023) được sản xuất bởi Toho Studios với ngân sách ước tính khoảng 10 – 15 triệu đô la Mỹ, mức chi phí thấp so với các bộ phim bom tấn Hollywood cùng thương hiệu quái vật. Dù kinh phí hạn chế, bộ phim vẫn tạo nên thành công vượt xa mong đợi nhờ kỹ xảo tinh tế và cốt truyện giàu chiều sâu. Hình ảnh Godzilla trở thành ẩn dụ cho nỗi đau âm ỉ của người Nhật sau khi hứng chịu hai quả bom nguyên tử của Mỹ năm 1945.
Tác phẩm nhanh chóng thu về khoảng 116 triệu đô la Mỹ trên toàn cầu, vượt xa ngân sách sản xuất và ghi tên vào thương hiệu phim “Godzilla” thành công nhất. Thành tích này được củng cố khi “Godzilla Minus One” giành giải Oscar cho hạng mục “Hiệu ứng hình ảnh xuất sắc nhất” tại Lễ trao giải Oscar lần thứ 96. Trên Rotten Tomatoes, phim đạt 99% Tomatometer (dựa trên 211 đánh giá, trung bình 8,5/10) và 98% Audience Score (hơn 5.000 đánh giá xác thực). Nhiều nhà phê bình nhận định thành công của phim đến từ cách xây dựng câu chuyện con người làm nền cho những cảnh hành động và hủy diệt hàng loạt, khiến “Godzilla Minus One” trở thành một bộ phim kaiju thuyết phục cả về cảm xúc lẫn quy mô thị giác.
Shin’ichirō Ueda đạo diễn “One Cut of the Dead” (tạm dịch: Đừng dừng máy quay) với ngân sách chỉ khoảng 25.000 đô la Mỹ. Dù kinh phí hạn chế, bộ phim trở thành hiện tượng phòng vé khi thu về khoảng 27,93 triệu đô la Mỹ trên toàn cầu chỉ trong 136 ngày công chiếu, gấp hơn 1000 lần chi phí sản xuất. Thành tích này giúp tác phẩm đứng thứ bảy trong danh sách phim nội địa có doanh thu cao nhất Nhật Bản năm 2018.
Trên Rotten Tomatoes, “One Cut of the Dead” giữ vững 100% điểm phê bình dựa trên 97 đánh giá, điểm trung bình 8,6/10 và được xếp hạng là phim kinh dị dạng found footage (nơi phần lớn thời lượng phim được trình chiếu dưới dạng các đoạn phim được tìm thấy hoặc các đoạn video được quay bằng nhiều thiết bị khác nhau như máy quay cầm tay hoặc máy quay an ninh) hay nhất mọi thời đại. Phim chinh phục giới chuyên môn nhờ sự kết hợp thông minh giữa hài hước và yếu tố máu me, đồng thời làm mới thể loại zombie bằng hình thức táo bạo và lối châm biếm sắc sảo. Năm 2018, tác phẩm giành “Giải Khán giả” tại Liên hoan phim Udine Far East, củng cố vị thế của mình như một minh chứng cho sức sáng tạo trong điện ảnh độc lập Nhật Bản.
Năm 2016, Makoto Shinkai ra mắt phim “Your Name”, tạo nên cơn sốt toàn cầu và nhanh chóng góp mặt trong danh sách những bộ phim hoạt hình Nhật Bản thành công nhất mọi thời đại. Tác phẩm trở thành phim Nhật Bản có doanh thu cao thứ hai, chỉ sau “Spirited Away”, đồng thời giữ vị trí thứ tư trong bảng xếp hạng phim có doanh thu cao nhất tại thị trường nội địa. Với ngân sách sản xuất khoảng 7,5 triệu đô la Mỹ, “Your Name” thu về 405,3 triệu đô la Mỹ, chứng minh sức hút vượt xa giới hạn của thể loại.
Bộ phim chinh phục khán giả nhờ câu chuyện tình kỳ diệu được kể bằng hình ảnh trau chuốt và cảm xúc mãnh liệt, đồng thời khai thác nhiều chủ đề từ số phận, ký ức đến thiên tai. Thành công nghệ thuật của tác phẩm được ghi nhận qua hàng loạt giải thưởng quốc tế như “Best Animated Film” tại Los Angeles Film Critics Association Awards (2016), “Mainichi Film Awards” (2017), “Best Screenplay” và “Best Music Score” tại Japan Academy Film Prize (2017), cùng “Anime Movie of the Year” tại Anime Trending Awards (2018).
“Departures” kể câu chuyện về Daigo Kobayashi (Masahiro Motoki), một nghệ sĩ cello thất nghiệp rẽ sang nghề tẩm liệm. Ra mắt với ngân sách chỉ khoảng 5 – 6 triệu đô la Mỹ, bộ phim nhanh chóng trở thành cú hit phòng vé, thu về gần 70 triệu đô la Mỹ trên toàn cầu. Năm 2009, “Departures” giành giải Oscar cho hạng mục “Phim ngoại ngữ hay nhất”, trở thành tác phẩm Nhật Bản đầu tiên chiến thắng ở hạng mục này kể từ khi nó được chính thức thành lập vào năm 1956.
Trên Rotten Tomatoes, phim đạt 81% Tomatometer (dựa trên 109 đánh giá, điểm trung bình 7,1/10) và 94% Audience Score (dựa trên hơn 25.000 đánh giá). Giới phê bình nhận định: “Một câu chuyện cảm động về hành trình cá nhân, ‘Departures’ xử lý chủ đề về tạ thế với sự nhạy cảm và tôn trọng, mang lại trải nghiệm sâu sắc”. Thành công của bộ phim đã mở ra cuộc thảo luận về nghề tẩm liệm (nokanshi) tại Nhật Bản, một nghề từng chịu định kiến nhưng được tác phẩm khắc họa với tinh thần tôn trọng và nhân văn. Ngoài giá trị nghệ thuật, “Departures” còn thúc đẩy du lịch tại các địa điểm quay ở Yamagata, thu hút hàng nghìn du khách tìm đến.
