Từ xưa đến nay, Tết Nguyên đán được coi là dịp để cả gia đình thêm gần gũi, gắn bó nhau hơn sau một năm lo toan bận rộn. Bởi vậy, trong ký ức của nhiều thế hệ Việt Nam, hình ảnh khó quên nhất hẳn là khi cả nhà quây quần bên nhau làm món bánh chưng hay bày biện mâm ngũ quả cùng gia đình.
Bánh chưng là món ăn truyền thống trong mâm cỗ ngày Tết, là linh hồn của dân tộc Việt bao đời nay. Những tinh hoa của đất trời tạo nên chiếc bánh như gạo nếp, lá dong hoặc lá chuối, lạt mềm,… mang đến mùi hương thơm lừng tỏa ra hòa quyện hương lá dong, lá chuối, gạo nếp, cùng vị ngọt bùi của đậu xanh, vị ngậy béo của nhân thịt ba rọi trong chiếc bánh chưng, tất cả tạo nên một hương vị Tết đặc trưng không lẫn vào đâu được. Đặc biệt, với nhiều thế hệ, chiếc bánh chưng cũng chính là niềm hân hoan của ngày Tết sum họp, đoàn tụ.
Bạn cần chuẩn bị:
Đậu xanh, tiêu sọ để nguyên hột, gia vị, gạo nếp loại đặc biệt, thịt heo đùi, nhiều mỡ, lạt (hoặc dây nylon), lá dong (hoặc lá chuối) đã được rửa sạch, phơi cho mềm.
Các bước thực hiện:
1. Đậu xanh ngâm 1 đêm, luộc sơ, chà vỏ, giã nhỏ thành từng nắm vừa nhân 1 chiếc bánh. Thịt heo cắt miếng to luộc sơ, nêm gia vị.
2. Gạo vo để ráo. Lá chuối cắt miếng to hoặc để cả miếng nhiều lớp lên trên lạt (hoặc dây nylon). Tương tự như thế nếu dùng khuôn gói bánh.
3. Đổ một lượt nếp ở dưới, bóp đậu xanh thành nhân ở giữa, để thịt heo lên trên, sau đó lại bóp một lượt đậu xanh lên trên cùng bọc lấy thịt, cuối cùng đổ nếp bao lấy toàn bộ nhân, gói khéo không xộc xệch để bánh không bị nhân ngoài. Nếu dùng lạt, chú ý quấn nhiều vòng rồi dắt vào bánh cho thật chắc.
4. Xếp bánh vào nồi, nén chặt để bánh tạo được độ dền, chắc. Nấu bằng củi sẽ ngon hơn, liên tục châm nước ngập bánh, để lửa sôi đều khoảng 10 tiếng (nếu bánh to khoảng 1kg). Vớt bánh ra, để nguội và lại nén bánh để bánh không bị bở. Sau một ngày, bánh sẽ rất ngon.
Mách bạn: Bánh chưng gói bằng lá dong hay lá chuối đều được, người miền Bắc thích dùng lá dong vì lá mềm mại, gói trong khuôn dễ tạo dáng đẹp hơn. Khi nấu bánh sẽ dền, xanh hơn. Tuy vậy, một số người vẫn thích lá chuối, nhất là ở miền nam, mua lá dong tươi đôi khi là cả vấn đề. Ở phía Bắc, đậu xanh thường chỉ ngâm cho mềm, cà vỏ. Thịt cũng là thịt sống, ướp gia vị. Riêng ở trong Nam, đậu xanh sau khi ngâm sẽ được luộc chín, chà vỏ, giã nát rồi nắm thành từng nắm vừa nhân chiếc bánh. Thịt heo cũng được luộc sơ trước khi làm nhân gói. Tùy quan niệm mỗi vùng về bánh dền khác nhau mà có cách làm nhân khác nhau.
Mâm ngũ quả ngày Tết là nét văn hóa đặc sắc của người Việt Nam. Tùy theo vùng miền, mâm ngũ quả lại được biến tấu với nhiều loại quả khác nhau để thể hiện mong muốn của người dân nơi ấy.
Đối với phần lớn người Việt chúng ta, con số 5 tượng trưng cho mong muốn được ngũ phúc lâm môn, trong khi một số người dân theo Phật giáo lại cho rằng 5 màu sắc của mâm ngũ quả tượng trưng cho “ngũ thiện căn” là tín căn (lòng tin), tấn căn (ý chí kiên trì), niệm căn (ghi nhớ), định căn (tâm không loạn), huệ căn (sáng suốt). Tết này, còn gì tuyệt hơn khi được cùng ông bà, cha mẹ, anh chị em bày trí mâm ngũ quả cho một năm đầy may mắn, tài lộc.
