Sách tham khảo có hai dạng chính là sách tra cứu thông tin và sách dạy kỹ năng.
Phụ nữ đọc sách tra cứu khi họ cần thông tin về một điều mà họ cần phải tìm hiểu hoặc không có nhu cầu tìm hiểu nhưng “nếu biết thì cũng chẳng chết ai”. Những cuốn sách dạng này luôn dày hơn lớp phấn trang điểm trên mặt họ, nhưng lại có mục lục rất rõ ràng để tiện tra cứu. Thông tin trong sách đạt được sự chính xác hết mức có thể, văn phong nghiêm túc, mạch lạc, từ ngữ chuẩn mực tôn vinh sự trong sáng của tiếng Việt. Phụ nữ sẽ nhanh chóng tìm được điều mà mình cần trong những cuốn sách như thế này, để rồi một thời gian ngắn sau lại phải lật giở lại từ đầu vì đã quên sạch những kiến thức tưởng như rất hữu ích mà họ tra cứu được trước đó.
Phụ nữ đọc sách kỹ năng khi họ chênh vênh về tư tưởng, khủng hoảng về tâm lý, tự ti về bản thân hay đơn thuần là muốn tỏ ra thông thái với đứa bạn gái vừa thất tình hoặc thất tiền. Thế là trong lúc waxing trước khi ra đường, họ tranh thủ lướt qua cuốn sách để chút nữa có thể tha hồ “dạy bảo” đứa bạn 1001 cách làm giàu từ hai bàn tay trắng hoặc chỉ ra mười sai lầm khi hẹn hò có thể khiến chàng chạy mất dép. Tương tự như sách tham khảo, sách kỹ năng cũng được trình bày mạch lạc, nhưng văn phong thoải mái hơn, chứa đựng những kiến thức đa phần là kinh nghiệm cá nhân của người viết, đọc thì hay nhưng áp dụng theo thì rất khó. Đó là còn chưa nói đến chuyện nhiều cuốn nói về cùng một chủ đề, đọc cuốn nào cũng giống cuốn nào, vừa bị đụng hàng vừa tốn thời gian.
Tiểu thuyết diễm tình thì chia ra năm bảy loại, có loại sến tới mức bốc hơi tất cả các chất hóa học có tên trong bảng tuần hoàn, có loại siêu thực hư hư ảo ảo, có loại trinh thám kết hợp hành động cả ngoài đường lẫn trên giường… Nhưng phụ nữ không quan tâm vì họ chẳng phân biệt được các thể loại này.
Thông thường phụ nữ chỉ đọc sách diễm tình hai lần một tháng, một lần là vào ngày rụng trứng, lần còn lại vào những ngày không rụng.
Sách diễm tình muôn màu muôn vẻ, ý tưởng bay bổng từ dưới hầm mộ lên đến tận hành tinh Pandora khiến độc giả trải qua đủ loại cung bậc cảm xúc: vui-buồn, khóc-cười, hạnh phúc-đau khổ… Phụ nữ thích đọc sách diễm tình mọi lúc mọi nơi. Cho dù đang ở công sở, trường học hay đang tung tăng cùng bạn bè đi khắp nơi, họ vẫn muốn mang theo cuốn sách đang đọc dở. Họ thích khoe sách với hội chị em của mình, để được nghe những lời tán dương theo kiểu: “Ôi bìa sách đẹp thế, dày thế, cứng thế, đọc mãi không hết, giấy trắng và mịn quá…” Thế nhưng đố có đứa nào dám mở miệng ra hỏi mượn để đọc thử, sẽ nhận ngay cái lườm nguýt của khổ chủ như lời cảnh báo: “Sờ vào rách sách của bà, bà chọc mù hai con mắt bây giờ.”
Trong khi đó, sách tham khảo chỉ cất trên giá, để đọc vào những lúc cần thiết và tỉnh táo. Đôi khi phụ nữ vẫn mang theo những cuốn sách này bên mình, nhưng ít ai để ý. Người khác có thể bị hấp dẫn bởi cái bìa nghiêm túc và tựa sách nghe to tát, nhưng sau khi lật giở vài trang đầu, họ sẽ nhanh chóng trả lại nó cho bạn kèm theo một cái nhún vai khó hiểu hoặc thậm chí là “ngáp phản vệ”.
Khi cần mua sách tham khảo, phụ nữ hỏi trực tiếp người bán sách, nhận được vài gợi ý, chọn một cuốn có vẻ đỡ phức tạp nhất nhưng vẫn tạo cảm giác đáng để đọc, mở phần mục lục ra xem có đủ các thông tin mình cần không, trả tiền rồi nhận lấy cuốn sách được đựng trong túi nylon xanh, loại các bà bán rau vẫn dùng.
Khi chọn sách diễm tình, phụ nữ lượn ra lượn vào trước quầy “Sách tâm lý”, bị hút hồn bởi một cuốn sách có bìa thiết kế độc đáo kèm lời tựa bí ẩn gây tò mò nặng, đọc phần tóm tắt truyện ở bìa cuối, xem người nổi tiếng tán dương cuốn sách ở bìa 3, trả tiền và không quên dặn người bán sách đựng vào một cái túi giấy thật đẹp.
Sách tham khảo là loại sách có thể sử dụng trong nhiều năm mà không sợ bị lỗi mốt, thi thoảng lôi ra đọc thấy các thông tin hữu ích vẫn nằm ngay hàng thẳng lối, thậm chí khổ chủ có thể viết tay các kiến thức mới vào đó, chẳng những không làm sách trở nên xấu xí, ngược lại còn tăng giá trị “hàn lâm” cho nó.
Sách diễm tình đọc lần đầu là thích nhất, nhưng khi đã biết kết thúc của nó rồi thì chẳng bao giờ muốn đọc lại nữa, trừ khi cuốn sách đó có những chi tiết rất thú vị mà thi thoảng lật lại xem thấy bồi hồi, thấy nhớ tới một giai đoạn nào đó trong đời. Không như sách tham khảo, sách diễm tình hiếm khi ở lại quá lâu với một độc giả, mà thường “bỗng dưng” từ tay người này sang tay người khác. Đến một ngày tìm được người chủ thích hợp, sách diễm tình biến thành sách tham khảo.
Bài: Hoàng Nhật
