Câu chuyện của NSƯT Thanh Tú lại khiến tôi nhớ tới lời tâm sự của người đẹp Tây Đô – diễn viên Việt Trinh: “Những gì tôi phải gánh nhận trong cuộc đời đó là cái nghiệp tôi phải chịu trong kiếp này”. Dẫu biết những truân chuyên mà NSƯT Thanh Tú phải gánh, có cả những hạnh phúc, ngọt ngào, có cả những khổ đau, có những vinh quanh hay bất hạnh. Nhưng dù thế nào, người đàn bà ấy quyết không ngoái lại, than vãn và nuối tiếc những gì đã qua.
Tôi luôn “ngu dại” trong tình yêu
“Chị Nhu” mạnh mẽ, quyết liệt của Sao tháng Tám
Năm 1963, khi ấy, Thanh Tú đang là một sinh viên xuất sắc của trường đại học Kiến trúc đã bỏ ngang để thi tuyển vào Đoàn văn công Hà Nội (nay là Nhà hát kịch Hà Nội). Dù đã vấp phải bao sự khuyên ngăn, phản đối của gia đình nhưng Thanh Tú vẫn nhất quyết đi theo niềm đam mê và quyết định của mình. Bước lên sân khấu, Thanh Tú nhanh chóng thành công với những vai diễn như: Hương Giang trong vở “Tiền tuyến gọi” do đạo diễn Trần Hoạt dàn dựng, “Tanhia” trong vở kịch cùng tên; quận chúa Minfo trong vở kịch “Âm mưu và tình yêu” …
Nhưng cái tên Thanh Tú thực sự nổi tiếng khi cô đến với điện ảnh qua những bộ phim như: “Biển lửa”, “Vùng trời”, “Tiền tuyến gọi”, “Sao Tháng Tám” … Với những vai diễn này, nghệ sĩ Thanh Tú đã giành giải Nữ diễn viên xuất sắc nhất ở Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 4 tại Nga. Tuy nhiên, sau thành công quá lớn của vai Nhu, nghệ sĩ Thanh Tú đã từ chối tham gia các dự án điện ảnh khác. Cho đến năm 1984, bà quay trở lại tham gia một số phim nhựa, cùng với đó là vai trò đạo diễn sân khấu, đồng thời là giảng viên đào tạo diễn viên cho nhiều trường đại học.
Đối diện với Thanh Tú, tôi đã thực sự bối rối vì không biết nên hiểu về con người đa sắc của bà như thế nào. Bởi có thể, người nữ nghệ sĩ ấy mạnh mẽ hơn so với bề ngoài, cũng có thể vì bà lại dễ bị tổn thương hơn bất cứ người phụ nữ cứng cỏi nào. Trong câu chuyện của bà, tôi luôn gặp những cái nhìn thẳng người đối diện và nụ cười khó hiểu. Bởi vì lâu nay có phải ai cũng hiểu bà, kể cả những người đàn ông, những đứa con của bà cũng chưa thực sự hiểu hết. Thanh Tú của tuổi trẻ và của ngày hôm nay vẫn cao ngạo với những gì mình làm, mà không hề hối tiếc hay oán trách số phận. Bà xem đó là cái nghiệp, là lá số tử vi mà ông trời đã ấn định cho bà ở kiếp này.
Sinh trưởng trong một gia đình danh gia vọng tộc của Hà Nội, cha từng là Thứ trưởng Bộ xây dựng, khi mới chào đời, mẹ đẻ nghệ sĩ Thanh Tú lên chùa xin cho con gái một lá số tử vi. Lá số viết: Số được hưởng sự xinh đẹp, phú quý nhưng lại theo nghề đào hát, suốt đời chỉ làm lẽ và cho tới chết cũng không có chồng bên cạnh.
Chuyện lá số tử vi ấy đã khiến cho mẹ bà, vốn là một Phật tử một đạo lo lắng và khuyên chồng cho Thanh Tú sang Trung Quốc học khi mới chưa đến 10 tuổi. Sau khi học xong chương trình, Thanh Tú trở về nước học cấp 3, rồi thi đỗ trường đại học Kiến trúc. Điều đó hợp với ý muốn của cha mẹ và với cái nghiệp của gia đình bà. Tuy nhiên, khi đó giấc mơ của Thanh Tú lại là nghề diễn viên, là ánh đèn sân khấu nên bà đã không nghe theo sự sắp đặt của cha mẹ bao lâu nay để quyết tâm thi vào Đoàn văn công Hà Nội.
Hơn 40 năm trước, Thanh Tú đang là một nữ diễn viên nổi tiếng về tài năng và sắc đẹp của Nhà hát kịch Hà Nội, cộng với danh giá của gia đình, đã khiến cho biết bao chàng trai say mê mà theo đuổi. Thế nhưng, sự mơ mộng của tuổi trẻ của bà, lại bị khuất phục trước tài năng và lãng tử của đạo diễn phim “Chị Tư Hậu”, “Chung một dòng sông” – Phạm Kì Nam. Ông là người đầu tiên đã có công lao lăng xê Thanh Tú trong bộ phim đầu tay: “Biển lửa” (năm 1966), cũng như giúp đỡ bà những bước đi chập chững đầu tiên trong điện ảnh.
Đạo diễn Phạm Kì Nam lớn hơn Thanh Tú 14 tuổi, từng có vợ và chia tay trước khi gặp bà cách đó vài năm. Tuy nhiên những cô gái trẻ luôn bị chinh phục bởi cái tài năng của người đàn ông, và đạo diễn Phạm Kì Nam là một trong số ít những người khiến cho trái tim cô gái xinh đẹp ấy run rẩy. “Tình yêu sét đánh” khiến bà một lần nữa bỏ ngoài tai lời khuyên nhủ của cha mẹ, kể cả lời hù dọa rằng cha mẹ bà sẽ từ mặt cô con gái rượu. Thanh Tú cố thuyết phục cha mẹ để đến với tình yêu của mình. Sau cùng vì lí do môn đăng hộ đối nên gia đình bà mới miễn cưỡng chấp nhận cho con gái kết hôn với đạo diễn Phạm Kì Nam.
Những tưởng sự lựa chọn ấy của mình là hoàn hảo, nhưng đâu ngờ sau 12 năm hạnh phúc bên nhau và có với nhau một cậu con trai, thì cuộc hôn nhân của Thanh Tú và đạo diễn tài hoa ấy lại kết thúc bằng đơn ly dị. Đó là khoảng thời gian khó khăn với một người luôn sống vì tình yêu như bà. Có một trái tim dễ bị tổn thương nhưng Thanh Tú vẫn phải gắng mạnh mẽ để nuôi con và tiếp tục sự nghiệp nghệ thuật. Sau đỉnh cao của Nhu trong “Sao Tháng Tám”, Thanh Tú dần rút chân khỏi nghề diễn và đi học lớp đạo diễn sân khấu.
Chính quãng thời gian học lớp đạo diễn sân khấu ấy, bà đã có một tình bạn, tình đồng nghiệp với đạo diễn Lê Cường Việt. Ông là một đạo diễn tài năng và cũng không kém phần đào hoa, lãng tử. Dần dà, Thanh Tú bị cuốn vào cuộc tình mới đó tự lúc nào không hay. Nếu như Thanh Tú đến với đạo diễn Phạm Kì Nam trước hết vì sự khâm phục, mến mộ tài năng thì với đạo diễn Lê Cường Việt, bà đến với ông bằng một tình yêu, niềm đam mê. Do vậy, tình yêu của bà cũng mù quáng hơn bao giờ hết. Vẫn biết mình là kẻ dại dột, ngu ngốc trong tình yêu và sau lần vấp ngãn thứ nhất bà đã dặn lòng sẽ phải khác nhưng khi tình yêu đến bà không làm chủ được trái tim mình.
Tình yêu bà với đạo diễn Lê Cường Việt còn phức tạp và gặp nhiều rắc rối hơn vì ông là người đã từng có vợ. Gia đình 2 bên đều ra mặt ngăn cản, thậm chí đã làm tổn thương bà rất nhiều. Nhưng sức mạnh tình cảm khiến bà có đủ can đảm để theo đuổi tình yêu ngang trái của mình. Thanh Tú bỏ qua sĩ diện, chấp nhận những thị phi và rắc rối xảy đến với mình để nên duyên vợ chồng cùng với người mình yêu. Cuối cùng mong ước ấy cũng thành hiện thực. Những tưởng 2 trái tim tri kỉ yêu nhau sẽ sống hạnh phúc trọn đời, thế nhưng đau đớn thay, một lần nữa bà lại phát hiện ra người mà bà luôn yêu thương, chiều chuộng hết mực ấy lại phản bội bà.
Không dám có thêm hạnh phúc vì sợ con sẽ gánh “nợ” thay mình
NSƯT Thanh Tú trong bộ phim “Bí mật Eva”
Có một điều kì lạ rằng, cuộc đời của NSƯT Thanh Tú dường như ứng với lá số tử vi mà mẹ bà bắt được khi bà lọt lòng. Cả 2 người đàn ông, 2 người tình tri kỉ mà bà yêu, đều là những người đàn ông tài năng và đào hoa và chỉ bên cạnh bà đúng 12 năm. Kết quả mỗi tình yêu ấy là một đứa con mà bà luôn yêu thương. Kì lạ là rằng, với mỗi người đàn ông, dù bà chỉ làm phận thứ nhưng bà luôn yêu hết lòng, không một chút tính toán. Bà biết mình là kẻ mu muội, luôn mù quáng mà cho đi tất cả mà chẳng giữ lại một chút nào cho riêng mình. Không biết có phải vì bà quá yêu, quá chiều họ mà bà luôn ở thế bị phản bội. Thông thường, những ai rơi vào hoàn cảnh như bà người ta mới có thể vì tình yêu, vì danh dự và con cái mà tha thứ cho sự “đào hoa” của người chồng mình nhưng với tính cách của Thanh Tú, bà không chấp nhận sự san sẻ tình yêu và duy trì tình yêu khi mà “thần tượng” trong lòng đã sụp đổ.
Gia đình NSƯT Thanh Tú đều theo đạo Phật, vì vậy mỗi khi có điều kiện, cha mẹ bà lại quy Phật hết cho các con. Sau bao nhiêu năm trải qua những hỉ-nộ-ái-ố, đạt được những nấc cao danh vọng, những thời gian đắm say, cũng như đắng cay trong tình yêu, Thanh Tú nhận ra chân lý của cuộc đời ở nơi đạo Phật.
Bây giờ, người đàn bà đẹp một thời của sân khấu và điện ảnh Việt ấy đang ngồi trước mặt tôi, bà vẫn xinh đẹp, cứng cỏi như cái bề ngoài bà vẫn thể hiện. Tính bà thẳng thắn và rạch ròi mọi chuyện nên những gì bà làm quyết không hối hận. “Đó là cuộc sống mà tôi đã chọn và nếu có được chọn lựa lại tôi vẫn sẽ chọn làm một đào hát, sẽ vẫn say mê yêu”. Bởi theo Thanh Tú những gì bà phải nhận trong đời mình, dù đắng cay hay ngọt ngào chính là cái nghiệp mà bà phải trả ở kiếp này.
Cách đây 23 năm, Thanh Tú đã gặp được chân lý và niềm tin của cuộc đời mình sau những mất mát lớn trong tình yêu và hôn nhân. Vị sư trụ trì Phúc Khánh mà bà có duyên gặp gỡ trong một lần bà lễ chùa đã khai thông, cho bà biết những gốc rễ bất hạnh mà bà phải chịu đựng ở kiếp này. Kể từ đó bà nhất tâm theo Phật, ở vậy nuôi 2 con khôn lớn và không bon chen với đời, cũng như không dám mở lòng với ai không chỉ vì bà sợ bị người ta phụ bạc, mà bà sợ chính con cái bà sẽ gánh chịu thay cho mẹ.
Người phụ nữ ấy biết rằng cái nghiệp chướng kiếp này bà mang rất “nặng”, nếu như bà vui thêm hạnh phúc nữa thì biết đâu đấy con bà phải nhận phần bất hạnh thay bà. Đôi mắt xa xăm, Thanh Tú nói rằng: Ước nguyện lớn nhất của bà là mong sao cho 2 đứa con của bà sẽ ổn định gia đình, khi đó bà sẽ dâng hiến cuộc đời này cho Phật. Trong ngôi nhà nhỏ lặng lẽ ở góc phố Triệu Việt Vương, đã nhiều năm nay Thanh Tú sống đơn độc một mình, 2 đứa con mà bà yêu thương kì vọng nhất đã lớn, đều có những khoảng trời, niềm vui và sở thích riêng. Ngày ngày, bà đều 2 lần tụng kinh niệm Phật, rồi ăn cơm, rồi đi dạy hoặc hi hữu nhận lời đóng 1, 2 bộ phim truyền hình của những người bạn thân cho đỡ buồn.
Nhìn những gì người đàn bà đó đã trải qua, có nhiều người sợ tình yêu trong bà đã nguội lạnh, nhưng tôi lại nghĩ rằng trong thâm tâm người phụ nữ xinh đẹp tài năng một thời ấy vẫn còn một trái tim đắm say và lãng mạn dù bà đang cô đơn ở cái ngưỡng xế bóng cuộc đời.
