Mùa Hè nóng bỏng là nỗi lo ngại lớn đối với nhiều người. Cùng với nền nhiệt độ cao, trẻ em, người già, thậm chí ai cũng có thể dễ mắc nhiều bệnh do sự thay đổi thời tiết gây ra, nếu không biết cách phòng ngừa. Đó là các loại bệnh như mất nước, chuột rút do nóng, say nắng, kiệt sức do nắng nóng.
Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, mấy ngày gần đây, số lượng bệnh nhân đến khám liên tục gia tăng, mỗi ngày tiếp đón từ 3.000-3.500 bệnh nhi, tăng từ 10-15% so với những ngày trước nắng nóng.
Bác sỹ Trần Thu Thủy – Bệnh viện Nhi trung ương cho hay, ở lâu dưới ánh nắng gay gắt, không uống đủ nước và mặc quần áo không thích hợp có thể khiến trẻ mắc các bệnh do nắng nóng.
Trong những ngày nắng nóng, để có thể hoạt động bình thường, cơ thể phải liên tục duy trì nhiệt độ ở mức 37 độ C, thân nhiệt chịu sự kiểm soát chặt chẽ của tuyến dưới đồi nằm ở não. Phần lớn nhiệt dư thừa được thải qua da. Điều này sẽ diễn ra một cách dễ dàng nếu không khí xung quanh mát và khô.
Trường hợp ngược lại, nếu không khí nóng và ẩm, nếu trẻ ở trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời thì việc thải nhiệt sẽ gặp nhiều khó khăn. Mồ hôi không thể bốc hơi nhanh, cơ thể không giải phóng đủ nhiệt, thân nhiệt vì thế sẽ tăng lên nhanh chóng. Thân nhiệt quá cao có thể gây tổn thương cho não và các cơ quan quan trọng khác.
Các bệnh liên quan tới nắng nóng
Theo khuyến cáo của các bác sỹ Bệnh viện Nhi Trung ương, trời nắng nóng, mỗi người ra mồ hôi nhiều mà không được bù nước đầy đủ có thể dẫn tới mất nước và chuột rút, trong khi cơ thể không thải đủ nhiệt sẽ dẫn tới suy kiệt vì nóng, thậm chí là say nắng cần cấp cứu.
Chuột rút, kiệt sức vì nóng hay say nóng thường xuất hiện ở trẻ lớn tham gia hoạt động thể lực kéo dài dưới nắng nóng như trong giờ chơi thể thao. Với trẻ nhỏ, bệnh chủ yếu liên quan tới nắng nóng là mất nước.
1. Mất nước
Trẻ bị mất nước khi lượng dịch thoát ra qua mồ hôi và nước tiểu lớn hơn lượng dịch uống vào. Mất nước ở mức độ nhỏ, kể cả chỉ tương đương 2% cân nặng, cũng có thể ảnh hưởng xấu tới trẻ. Mất nước làm giảm khả năng điều hòa thân nhiệt và do đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh do nắng nóng khác.
Các biểu hiện của mất nước ở trẻ như: Môi khô, khát nước, tiểu ít hoặc không tiểu, nước tiểu cô đặc, sẫm màu; Khóc không có nước mắt; Trẻ quấy khóc, khó chịu; Có vẻ ủ rũ, lờ đờ, mệt mỏi. Trường hợp nặng, trẻ có biểu hiện: mắt trũng, thóp trũng, buồn nôn, nôn, lờ đờ hay hôn mê.
Nếu nghi ngờ bé bị thiếu nước, người lớn cần chuyển bé vào nơi thoáng mát, cho bé uống nước. Nếu bé không cảm thấy dễ chịu hơn thì cần tìm sự trợ giúp y tế.
2. Chuột rút do nóng
Bệnh chuột rút do nóng là tình trạng đau cơ hay co cứng cơ, thường xuất hiện ở vùng bụng, cánh tay hay cẳng chân, khi vận động quá mức trong thời tiết nóng.
Người nào hay vã mồ hôi nhiều khi hoạt động mạnh dễ bị chuột rút kiểu này. Ra mồ hôi nhiều khiến cơ thể mất nước và muối, hàm lượng muối thấp trong cơ khiến cơ co rút đau đớn. Chuột rút do nóng cũng có thể là biểu hiện của kiệt sức do nóng.
Để xử trí với bệnh này, người bệnh cần ngừng hoạt động thể lực và ngồi yên ở nơi râm mát; Uống nhiều nước; Tiếp tục ngừng hoạt động thể lực mạnh trong vòng vài giờ sau khi hết bị chuột rút để tránh rơi vào kiệt sức hay say nắng.
3. Kiệt sức do nóng
Những người bị kiệt sức do nóng có các dấu hiệu cảnh báo như: Vã mồ hôi như tắm, người nhợt nhạt, chuột rút, mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn, nôn, ngất; Da lạnh và ẩm ướt; Mạch nhanh và yếu; Thở nhanh và nông.
Với người bị kiệt sức do nóng nếu không được điều trị, kiệt sức vì nóng có thể tiến triển thành say nắng.
Người bị kiệt sức do nóng cần tìm trợ giúp y tế nếu tình trạng này không tiến bộ sau một giờ.
Với trẻ nhỏ, theo bác sỹ Thủy, người lớn cần giúp trẻ hạ thân nhiệt bằng các biện pháp: cho uống nước mát, tắm nước mát, lau người bằng khăn mát, đưa trẻ tới nơi có quạt mát, điều hòa, mặc quần áo nhẹ nhàng, thoáng mát.
4. Say nắng
Đây là căn bệnh nghiêm trọng nhất do nắng nóng. Bệnh xuất hiện khi cơ thể không còn khả năng kiểm soát nhiệt độ: thân nhiệt gia tăng nhanh chóng, ra mồi hôi không đủ để giải tỏa nhiệt, cơ thể không thể tự làm mát.
Thân nhiệt người say nắng có thể lên tới 39,5 độ C hoặc cao hơn trong vòng 10-15 phút. Theo các bác sỹ, say nắng có thể dẫn tới tử vong hoặc tàn phế vĩnh viễn nếu không được điều trị cấp cứu kịp thời.
Các dấu hiệu cảnh báo của bệnh say nắng như: Thân nhiệt lên cao (trên 39,5 độ C); Da nóng, đỏ và khô (không ra mồ hôi); Mạch nhanh, mạnh; Đau đầu nhức nhối, chóng mặt, buồn nôn, mê sảng, mất ý thức.
Say nắng là tình trạng cấp cứu, có thể dẫn tới tử vong. Khi thấy trẻ có những dấu hiệu nêu trên, người nhà cần nhờ người gọi xe cấp cứu trong khi tìm cách hạ thân nhiệt của trẻ hay chuyển trẻ tới khu vực râm mát.
Các bậc phụ huynh cần nhanh chóng hạ thân nhiệt của trẻ bằng bất cứ biện pháp nào, chẳng hạn như dùng vòi nước mát hay xô nước mát xối lên người, dùng khăn ướt lau người
Nếu độ ẩm không khí thấp, cần bọc trẻ trong một tấm vải ướt và mát rồi quạt thật mạnh. Theo dõi thân nhiệt và tiếp tục các biện pháp làm mát cho trẻ cho tới khi nhiệt độ xuống còn 38,5 hay 39 độ C.
Trong những ngày nắng nóng, mọi người cần đội mũ rộng vành, mặc quần áo thoáng mát, rộng rãi, sáng màu, bôi kem chống nắng 30 phút trước khi ra đường.
Nếu trong trường hợp phải ra ngoài đường người dân cần tránh những nơi nắng gắt, không đứng trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời hay đứng ở nơi đông người; Hạn chế hoạt động thể lực mạnh, tranh thủ tìm chỗ trú ở nơi có bóng râm.
Các bác sỹ lưu ý các bậc phụ huynh quạt máy có thể khiến trẻ thấy bớt nóng, nhưng khi nhiệt độ môi trường lên quá cao, quạt sẽ không giúp phòng ngừa bệnh do nắng nóng.
Quạt máy đẩy không khí chạy quanh nhưng không làm nguội không khí. Tắm nước mát hoặc chuyển vào nơi có điều hòa sẽ giúp trẻ hạ thân nhiệt hiệu quả hơn nhiều. Ở trong phòng có điều hòa vài giờ mỗi ngày cũng giúp làm giảm nguy cơ bị bệnh do nắng nóng.
