Ngày 19-9, Bộ Y tế khẳng định trường hợp thứ hai tử vong do amip “ăn não người” – Naegleria fowleri – tại TP.HCM nhưng hiện TP.HCM chưa thể khẳng định được nguồn lây bệnh. Bởi bệnh nhi này hoàn toàn nằm một chỗ ở nhà, không tắm ao hồ, không dính dáng đến môi trường vi khuẩn sinh sống. Trong khi, amip “ăn não người” được cho là sống trong môi trường nước ngọt như ao hồ, sông suối. Khó khăn nhất hiện nay là cán bộ điều tra dịch tễ chưa tiếp xúc được với người vú trực tiếp chăm sóc bé và cả cha mẹ bé.
Bệnh nhi chủ yếu nằm ở nhà
Ngày 19-9, TS-BS Trần Phủ Mạnh Siêu, Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng TP.HCM, cho biết điều tra dịch tễ của Trung tâm Y tế dự phòng TP.HCM cho thấy bệnh nhi tên là Nguyễn Tài Tiền, sáu tuổi (ngụ quận Bình Tân). Bệnh nhi có tiền sử động kinh, chậm phát triển tâm thần vận động kèm tim bẩm sinh, có di chứng xuất huyết não sau khi sinh và phải nằm một chỗ. Em sống xa cha mẹ, chỉ ở với người vú nuôi.
Ngày 12-8, bệnh nhi được đưa đến bệnh viện ở quận 6 trong tình trạng đã ngưng tim, ngưng thở và được xác định là đã tử vong. Để tìm hiểu nguyên nhân tử vong của em, các cơ quan chức năng đã trưng cầu giám định tại Trung tâm Pháp y TP.HCM. Kết quả khám nghiệm tử thi thể hiện bệnh nhi có khối áp xe não và tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm mang đi xét nghiệm tại BV Bệnh nhiệt đới. Kết quả bệnh nhi mắc amip “ăn não người”.
Để đề phòng amip “ăn não người”, trẻ em cần hạn chế nước vào mũi khi tắm ở hồ bơi. Ảnh: HTD
“Bệnh nhân có mẫu bệnh phẩm dương tính với amip Naegleria fowleri. Nhưng điều lạ là bệnh nhân lại không tiếp xúc với môi trường có chứa loại amip Naegleria fowleri sinh sống” – TS Siêu nói. Cũng theo TS Siêu, chứng áp xe của bệnh nhi có thể có nhiều nguyên nhân như viêm xoang, viêm tai giữa hoặc nhiễm trùng chứ không chỉ do amip Naegleria fowleri. Khả năng bệnh nhi này bị áp xe não do vi trùng nhiều hơn. Tuy nhiên, nếu chỉ xét riêng về mặt chuyên môn và các yếu tố dịch tễ thì khó kết luận bệnh nhân có mắc amip Naegleria fowleri hay không!
Công nghệ lọc nước ăn theo amip
Mấy ngày vừa qua, một hãng bán máy lọc nước đưa ra thông tin máy của hãng áp dụng công nghệ mới “có thể” loại bỏ amip (có nhiều loại amip nhưng không nói rõ loại nào – PV) ra khỏi nước. Khi quảng cáo công nghệ lọc nước này, công ty còn dẫn ra khuyến cáo của Trung tâm Kiểm soát và ngăn chặn bệnh dịch Mỹ. Tuy nhiên, những thông tin mà công ty đưa ra không có một dòng nào nói nó loại bỏ được amip mà dùng kiểu suy luận logic. Ví dụ: Trước đó, máy lọc của nhãn… còn được Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Việt Nam chứng nhận có khả năng loại bỏ những vi khuẩn cực nhỏ như Coliform, E.coliform (khuẩn tiêu chảy), trực khuẩn mủ xanh… với kích thước bé chưa đến một micromet, nhỏ hơn nhiều lần trùng amip!
BS Trần Văn Ký, phụ trách chuyên môn Văn phòng phía Nam Hội Khoa học Kỹ thuật An toàn Thực phẩm Việt Nam, cho rằng máy lọc nước lọc được amip thì phải có thử nghiệm và phải được các cơ quan chức năng chứng nhận chứ không thể dựa trên những thông tin khoa học rồi bê vào nói nó lọc được cái này cái kia, đây chỉ là lý thuyết.
Nhưng máy này được Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Việt Nam chứng nhận có khả năng loại bỏ những vi khuẩn nhỏ hơn vi khuẩn amip? “Về vấn đề vi khuẩn gây bệnh thì chỉ có Bộ Y tế mới có chức năng chứng nhận” – BS Ký nói.
KS Huỳnh Lê Thái Hòa, Chi cục trưởng Chi cục Vệ sinh An toàn Thực phẩm TP.HCM, cũng cho biết về nguyên tắc lọc, phải xem hồ sơ kỹ thuật của máy, kích thước cuối cùng của lưới lọc có nhỏ hơn kích thước con vi khuẩn, vi trùng hay không. Tuy nhiên, đây chỉ là lý thuyết. Nếu đặc tính của con vi khuẩn, vi trùng có thể biến dạng để luồn qua hay không thì phải nghiên cứu chứ không thể nói lưới lọc nhỏ là lọc được hết. Ví dụ con vi khuẩn đang hình cầu, dưới áp lực của nước nó biến dạng thành hình que thì sao? “Phải xem lại, có thể người ta chứng nhận kích thước lọc chứ chưa chắc dám chứng nhận lọc được con vi trùng, vi khuẩn cụ thể, cái này phải do ngành y tế chứng nhận” – ông Hòa cũng khẳng định.
Amip gây bệnh viêm màng não Naegleria fowleri có thể sống ở nước ngọt (fresh water) trong tự nhiên như ao hồ, sông suối… Amip ở hai dạng là bào nang và dạng có roi. Amip xâm nhập qua niêm mạc mũi, vào máu lên não rồi tấn công nơron thần kinh gây viêm màng não cấp, tử vong rất nhanh trong vòng vài ngày.
Amip “ăn não người”Naegleria fowleri
Trong tự nhiên, do nước ngọt bề mặt rộng lớn, amip nếu có tồn tại cũng không thể gây bệnh cho tất cả mọi người. Vì thế tần suất nhiễm bệnh rất thấp, không gây thành dịch. Ở nước ngoài, người ta chỉ sợ môi trường hồ bơi, khi có quá nhiều người tập trung, khả năng amip từ xoang mũi của người này đi vào nước lan sang người khác cao. Ở nước ta, các hồ bơi được cho thuốc sát trùng rất nhiều nên khó có khả năng amip tồn tại.
(Theo Trung tâm Y tế dự phòng TP.HCM)
Bệnh nhân mắc amip Naegleria fowleri có thể bị nghĩ đến viêm màng não vì biểu hiện của hai bệnh khá giống nhau. Trước đây, các mẫu bệnh phẩm sau khi bệnh nhân tử vong có được lưu lại nhưng ít khi làm xét nghiệm hồi cứu, trừ khi có yêu cầu. Tuy nhiên, qua hai trường hợp này, trung tâm sẽ đề nghị các bệnh viện lưu ý lấy lời khai của các bệnh nhân viêm màng não, xem thử trước đó họ có đi bơi, tắm sông hay sặc nước hay không. Những mẫu bệnh phẩm này cũng sẽ được mang đi xét nghiệm để sớm phát hiện ra amip Naegleria fowleri. Vì có thể có trường hợp bệnh nhân mắc amip Naegleria fowleri rồi tử vong nhưng bác sĩ không phát hiện ra.
TS-BS TRẦN PHỦ MẠNH SIÊU, Giám đốc Trung tâm Y tế
dự phòng TP.HCM
Theo Pháp Luật
