Mới đây, tạp chí kiến trúc hàng đầu thế giới The Architectural Review đã công bố ARB Architects – sáng lập bởi KTS Nguyễn Hà là đơn vị chiến thắng giải thưởng AR Emerging Awards 2025, nhờ cách tiếp cận kiến trúc nhân văn, tôn vinh văn hoá bản địa và tạo nên những công trình chạm tới ký ức cộng đồng.
Khởi xướng vào năm 1999 bởi tạp chí kiến trúc 130 năm tuổi The Architectural Review, AR Emerging Awards là giải thưởng ghi nhận sớm các nhà thiết kế trẻ, tôn vinh những ngôi sao kiến trúc của tương lai. Nhiều kiến trúc sư từng chiến thắng AR Emerging Awards, như Shigeru Ban, Carla Juaçaba, Thomas Heatherwick và Frida Escobedo, cho đến nay đều đã trở thành những tên tuổi có tầm ảnh hưởng bậc nhất trên sân khấu kiến trúc toàn cầu.
Năm nay, ARB Architects đã được xướng tên là người chiến thắng AR Emerging Awards 2025, kèm theo giải thưởng trị giá 5 nghìn bảng Anh. Lựa chọn từ danh sách rút gọn gồm 15 văn phòng trẻ, ARB Architects – sáng lập bởi kiến trúc sư Nguyễn Hà được công nhận bởi hội đồng giám khảo uy tín, bao gồm: Kashef Chowdhury – kiến trúc sư Bangladesh đã từng chiến thắng AR Emerging trước đó; kiến trúc sư Áo và chuyên gia về đất nện Martin Rauch; kiến trúc sư kiêm giám tuyển Catharine Rossi.
Ban giám khảo AR Emerging Awards 2025 đánh giá cao nỗ lực tôn vinh thủ công truyền thống, ký ức và văn hóa phi vật thể, cũng như việc tái sử dụng cấu trúc và vật liệu sẵn có trong khu vực của ARB Architects. Nhà sáng lập Nguyễn Hà được ngợi ca như “một nhà hoạt động xã hội chứ không chỉ là một kiến trúc sư”, với cách tiếp cận “vượt ra ngoài bối cảnh Việt Nam”.
Bảo tàng Đạo Mẫu nằm trong tổ hợp công trình “Linh Từ – Uống Nước Nhớ Nguồn” tại Sóc Sơn của nghệ sĩ Xuân Hinh. Từ khi lên ý tưởng cho đến lúc hoàn thiện dự án là 5 năm. Ngay khi bắt đầu dự án, gia chủ và kiến trúc sư đã thống nhất rằng sẽ không bỏ đi bất cứ thứ gì thuộc về mảnh đất này. Vậy nên nền gạch, nền đá gỡ lên sẽ được xây thành những bức tường, cây cối chỉ được di dời chứ không bỏ đi… Thậm chí sau quá trình xây dựng, những mảnh ngói vỡ cũng được gom lại và trải ra vườn, nên đây có thể coi là một công trình không rác thải. Kiến trúc sư Nguyễn Hà quyết định sử dụng vật liệu chủ đạo là ngói cổ vì ấn tượng với những diện mái ngói rộng, sà rất thấp xuống hiên trong các ngôi đền mà chị từng có dịp đến xem hầu đồng (lễ hội điển hình của Đạo Mẫu). Nghệ sĩ Xuân Hinh sau đó đã tự tay sưu tầm 5 triệu viên ngói cổ và 1 triệu viên gạch thất cổ tại 500 ngôi nhà cũ xung quanh Sóc Sơn. Đây là vật liệu không có sẵn vì ngói cổ thường chỉ có ở những ngôi nhà cũ, chuẩn bị được dỡ đi xây lại, nên quá trình thu thập khá gian nan. Trong tương lai, nghệ sĩ Xuân Hinh mong muốn cống hiến dự án này cho cộng đồng, với mục đích mang Đạo Mẫu trở nên thân thuộc với giới trẻ, giúp họ nhìn nhận đây là một tín ngưỡng nội sinh truyền thống có sức sống bền bỉ, đáng được giữ gìn và phát triển của dân tộc.
Công trình Bảo tàng Đạo Mẫu đã đưa danh tiếng của Nguyễn Hà vươn xa trên trường quốc tế, cũng như mang lại cho chị nhiều giải thưởng kiến trúc danh giá. Trước đó, The Architectural Review đã trao giải Moira Gemmill cho Nguyễn Hà cùng lời ghi nhận với tính phản biện xã hội của tác phẩm này. Trong khi tạp chí chuyên ngành danh tiếng Domus của Ý lựa chọn Bảo tàng Đền Mẫu là một 14 công trình hay nhất của năm 2023, với một sự tôn vinh thuần tuý dành cho kiến trúc.
Năm 2024, chị là một trong những giám khảo danh giá của Giải thưởng Dezeen 2024, tham gia vào việc định hình tiêu chuẩn kiến trúc toàn cầu, đánh giá những tác phẩm xuất sắc nhất từ khắp nơi trên thế giới. Tại hội nghị The World Around 2024, Nguyễn Hà giới thiệu các dự án sáng tạo mang tầm nhìn tương lai, khơi gợi những cuộc đối thoại quan trọng về không gian, công nghệ và thực hành môi trường. Những nỗ lực kết hợp tinh hoa quốc tế với giá trị địa phương của Nguyễn Hà cũng được ghi nhận bởi Giải thưởng A+Awards của Architizer.
Tại Đẹp Awards 2024, Tạp chí Đẹp đã vinh danh Nguyễn Hà tại hạng mục “The Architect” – Người kiến tạo không gian của năm bởi những dự án bao hàm tính thẩm mỹ và tính cộng đồng, với khả năng chạm đến cảm xúc của người trải nghiệm.
