Đến hẹn lại lên…
Vài năm lại đây, trước và sau các kỳ nghỉ lễ, tết, các cây ATM luôn quá tải. Các sự cố rất hay phát sinh vào thời điểm “nhạy cảm” này, như hết tiền, giao dịch không thành công vẫn bị trừ tiền, nuốt thẻ… gây khó chịu cho người dân. Một khách hàng phàn nàn: “Chúng tôi vào phòng giao dịch thì khách hàng đông, nhân viên ở đây chỉ ra cây ATM rút tiền cho nhanh. Nhưng ra đến nơi thì xếp hàng lâu cũng không kém, chưa kể máy lại hết tiền nên đành quay vào phòng giao dịch”.
Còn Huyền Trang, giao dịch viên của ngân hàng M., cho biết: “Cứ trước và ngay sau các dịp nghỉ dài, lễ tết, số lượng khách hàng rút tiền lại tăng đột biến khiến nhân viên giao dịch bị áp lực rất lớn; đặc biệt là áp lực thu chi tiền mặt, rất dễ xảy ra sai sót. Mà mỗi lần sai như thế, giao dịch viên, nhân viên quỹ lại phải bỏ tiền túi ra bù”.
Ngoài ra, tình trạng máy ATM ở gần các khu công nghiệp, khu chế xuất, các cơ quan đông cán bộ… cuối tháng nào cũng hoạt động hết công suất khi công nhân viên chức ùn ùn kéo nhau ra rút tiền.
Trong khi đó, các nhà băng thi nhau kêu than rằng chi phí đầu tư phát triển máy ATM, chi phí vận hành cao… nên buộc phải “rình” để thu phí người dùng.
Vậy, làm thế nào để tháo nút thắt này? Đó chính là sự cần thiết phải có một hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt. Ngày 27/12/2011, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2011-2015. Tuy nhiên, từ đề án đến thực tế là một quá trình lớn, và để tạo ra được một thói quen thì không hề dễ dàng.
Lãng phí…
Thực tế, các ngân hàng đều đang kêu than lỗ khi phát triển hệ thống ATM. Nhưng nhiều chuyên gia lại cho rằng, nhà băng đang lãng phí nhiều nguồn lực khi phát triển hệ thống này. Do thiếu tính liên kết, các ngân hàng mạnh ai nấy phát triển, ngân hàng nào cũng cố gắng để tự mở rộng hệ thống ATM của mình, dẫn đến lãng phí lớn.
Nếu đi qua con đường Điện Biên Phủ, trước cửa Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, nhiều người sẽ xót xa khi nhìn thấy 6-7 buồng ATM của các ngân hàng khác nhau đứng san sát. Trong khi đó, số lượng người giao dịch lại khá đìu hiu. Với mỗi máy giá khoảng 17.000 – 20.000 USD, cộng chi phí tiền điện, vận hành, máy móc, buồng, bảng hiệu, thuê chỗ, camera an ninh… thì có thể thấy, riêng đầu tư một cây ATM đã lãng phí chừng nào.
Tưởng rằng, việc này chỉ là hậu quả để lại của sự thiếu kết nối giữa các ngân hàng ngày xưa, thì nay, khi thăm quan trung tâm mua sắm Mega Mall lớn nhất nhì miền Bắc đặt tại quận Long Biên (Hà Nội), thấy 3 máy ATM của ba ngân hàng khác nhau lặng lẽ đứng nép vào một góc cũng khiến nhiều người đặt ra câu hỏi về tính hiệu quả của đầu tư ATM của các ngân hàng.
Lãng phí hơn nữa là vị trí đặt máy ATM. Các ngân hàng đang giành giật để chiếm được một chỗ cho ATM của mình tại các siêu thị, trung tâm mua sắm lớn. Song, nghịch cảnh là người dân sẽ rút tiền ở các máy ATM ngay đó, rồi lại thanh toán tiền mặt cho siêu thị. Trong khi, các siêu thị lớn thường có hệ thống máy POS, tức là người dân dùng thẻ của mình để thanh toán trực tiếp, quẹt thẻ, không cần rút tiền mặt ra.
Một sự lãng phí khác là việc sử dụng thẻ. Theo số liệu của Hội thẻ ngân hàng Việt Nam, tính đến 30/6/2011, nước ta có gần 36 triệu thẻ; trong đó gần 90% là thẻ ghi nợ nội địa, tức là khoảng 32,4 triệu thẻ. Trong khi đó, tổng giá trị thanh toán bằng thẻ nội địa tại các điểm chấp nhận thẻ vào cuối năm ngoái đạt khoảng gần 1.000 tỷ. Nếu chia con số 1.000 tỷ này (số cuối năm), cho số thẻ (con số vào giữa năm) thì thấy trung bình giá trị giao dịch thanh toán của một thẻ ATM nội địa rất thấp; chưa kể nếu cuối năm, số thẻ phát hành tăng lên, thì giá trị trung bình này lại càng thấp.
Trên thực tế, đa số người dân sử dụng thẻ với chức năng duy nhất là… rút tiền từ máy ATM. Người nào dùng nhiều hơn thì có thể chuyển khoản, thanh toán qua mạng… và thực hiện một số tiện tích khác. Đây là sự lãng phí lớn. Nếu người dân khai thác hết được các tính năng thanh toán của thẻ ATM thì sẽ giảm được rất nhiều cảnh đổ xô đến các cây ATM chờ rút tiền, rồi lại dùng chính tiền mặt đó để thanh toán việc mua sắm tại các siêu thị, trung tâm điện máy, các nhà hàng, cửa hiệu… vốn dĩ có thể thanh toán trực tiếp bằng thẻ của mình mà không cần phải đi rút tiền.
Cái gốc của vấn đề mà các ngân hàng cần phải giải quyết triệt để là: làm thế nào để tiền ở lại ngân hàng thay vì bị rút, thậm chí rút trắng ngay khi tiền vừa vào tài khoản chứ không phải tăng phí? Xét trên nguyên tắc, việc thu phí của ngân hàng là điều tất yếu vì người sử dụng dịch vụ thì phải trả phí. Tuy nhiên, mức tăng cần phải hợp lý do trong bối cảnh hiện nay, hệ thống ngân hàng phải thúc đẩy được thói quen thanh toán không dùng tiền mặt của người dân. Nếu mức phí tiếp tục tăng, người dân sẽ càng ngày lạnh nhạt với các dịch vụ ngân hàng. Lúc đó, chắc chắn phí tăng cũng không đủ bù đắp chi phí, mà còn đánh mất khách hàng. Ngược lại, các ngân hàng liên kết được với nhau, cung cấp tốt dịch vụ thanh toán thì có lẽ, số tiền ở lại ngân hàng sẽ đủ bù đắp nhiều loại chi phí hơn.
Để tiếp tục phát triển thị trường thẻ Việt Nam, tiến tới một nền kinh tế mà thanh toán chủ yếu không dùng tiền mặt còn là con đường dài. Quan trọng nhất hiện nay là phải xác định đúng công việc cần làm. Đó không phải là sự gia tăng các máy ATM, hay chỉ chăm chăm tăng phí… mà là sự phát triển của hệ thống máy quẹt thẻ POS.
Đặc biệt, khách hàng của ngân hàng cần phải biết rằng, thẻ mà mình đang sở hữu có chức năng gì mà không cần rút tiền mặt. Điều này đơn giản, nhưng không phải ai cũng biết.
Theo VEF
