“Muôn vị nhân gian” của đạo diễn Trần Anh Hùng gây ấn tượng với những thước phim thơ mộng mô tả cận cảnh quá trình nấu nướng cũng như khung cảnh dùng bữa trên bàn ăn. Bên cạnh đó, thế giới ẩm thực “mãn nhãn, mãn vị” trong phim cũng để lại những triết lý ẩm thực gần gũi mà tinh tế.
Bộ phim lấy bối cảnh tại một vùng quê nước Pháp năm 1885, xoay quanh mối tình lãng mạn giữa nữ đầu bếp Eugénie (Juliette Binoche) và Dodin (Benoît Magimel) – một chuyên gia ẩm thực xuất chúng. Ẩm thực trở thành cầu nối gắn kết trái tim của hai người. Họ cùng nhau sáng tạo ra nhiều món ăn khiến những đầu bếp hàng đầu phải nể phục, cũng như trở thành đồng nghiệp, tình nhân và tri kỷ của nhau qua 2 thập kỷ. Các nhân vật như phụ bếp Violet, những người bạn thân của Dodin, cô bé học việc Pauline, hoàng tử Á – Âu… đều tô điểm nên bức tranh ẩm thực đầy màu sắc trong “Muôn Vị Nhân Gian”
Điều kỳ diệu nằm ở sự giản đơn
Đầu bếp chính là người nghệ sĩ: Dodin, Eugénie và những người làm bếp tất bật trong căn bếp màu nắng vàng, chăm chú thả hồn vào việc nấu nướng như những người nghệ sĩ chú tâm vào sự duy mỹ. Các phân cảnh chuẩn bị cho một bữa ăn được miêu tả vô cùng chi tiết, chân thực, những chuyển động liên tục của máy quay đã mang lại khung cảnh sinh động cho gian bếp. Tất cả các nhân vật như đang sáng tạo mâm cỗ thịnh soạn dâng tặng cho nhân loại.Thực đơn phải có sự cân bằng: Thứ ẩm thực được gửi từ gian bếp lên bàn ăn cũng cần có sự chọn lọc, sắp xếp khoa học, cân bằng giữa khai vị, món chính và tráng miệng để tạo nên một bữa ăn trọn vị. Từng món ăn trong thực đơn được phục vụ theo thứ tự, kết hợp với các loại rượu vang thượng hạng giúp nâng tầm hương vị món ăn và làm thăng hoa vị giác của các thực khách.Đơn giản nhưng phải tinh tế: Dodin đã chọn món bò hầm rau củ mang đậm chất Pháp Pot-au-Feu làm món chủ đạo trong bữa tiệc thiết đãi hoàng tử. Nguyên liệu rất đỗi quen thuộc, gồm có đuôi bò hoặc tủy xương tạo hương vị đặc trưng cho món ăn và các loại rau củ như cà rốt, cải củ turnip, tỏi tây, cần tây, hành tây. Để mỗi nguyên liệu đạt đến độ mềm, thơm ngon hòa quyện với nhau, món bò hầm rau củ này cần rất nhiều thời gian để ninh nhừ những miếng bò và hỗn hợp rau củ ấy dưới ngọn lửa liu riu.Món ăn ngon nhất là do người thương nấu: Trở về nhà sau bữa tiệc “cồng kềnh” do hoàng tử chiêu đãi, Dodin đã phải “thanh lọc” vị giác bằng các món ăn quen thuộc do Eugénie nấu như trứng lòng đào, mực xào bơ, bánh quy phết mật ong… rồi mới lên giường đi ngủ. Với Dodin, những món ăn do Eugénie nấu mang đầy thi vị của tình yêu và không ai có thể tái hiện lại mùi vị ấy.Người làm bếp sẽ có cảm nhận hương vị khác nhau: Khi thử miếng tủy bò, cô bé học việc Pauline đã lắc đầu và nói rằng nó không ngon. Lúc này, Dodin đã nói với cô rằng văn hoá và trí nhớ tốt mới định hình được khẩu vị của một người, vì thế hãy ghi nhớ mùi vị nguyên bản của tủy xương. Trong phần kết phim, ông đã cùng Pauline tiếp tục hành trình đi tìm những hương vị mới. Bởi thế gian chất chứa muôn vị luôn chờ mỗi người khám phá và nếm thử.
Nghệ thuật thưởng thức ẩm thực
Tinh thần của một bữa ăn ngon: Được mệnh danh là “Napoleon trong giới ẩm thực”, Dodin có sự nhạy bén về mùi vị, khắt khe trong việc nấu và thẩm định món ăn để mang đến một bữa ăn trọn vẹn hương vị lẫn hình thức. Thế nên Dodin chỉ thấy dư vị nhạt nhòa hậu bữa tiệc gần 50 món thừa xa hoa nhưng thiếu tinh tế do một quý tộc nước ngoài chiêu đãi. Để đáp lại, Dodin mời người này đến nhà mình, dự định chỉ phục vụ món ăn pot-au-feu mộc mạc. Món bò hầm rau củ được biến tấu, bày biện cẩn thận trên bảy chiếc đĩa khác nhau để giữ vị đặc trưng của món ăn mà vẫn gợi lên một cảm giác mới.Thưởng thức món ăn cũng là nghệ thuật: Những người bạn của Dodin, cô bé Pauline và cả Dodin, Eugénie đều chú trọng việc thưởng thức các món ăn. Trước hết là “hít hà” hương vị của món ăn, sau đó từ từ thưởng thức và thở ra một tiếng dài hàm ý hài lòng khi kết thúc bữa ăn. Đồng thời khi ăn phải khép miệng, động tác từ tốn, nhẹ nhàng. Hay khoảnh khắc các nhân vật cùng nhau dùng bữa sáng trong gian bếp, Dodin đã khuyên Pauline ăn món trứng tráng bằng thìa để cảm nhận sự khác biệt về kết cấu và hương vị món ăn.Bữa ăn là cơ hội để dành thời gian bên người thân: Trong phim, có phân cảnh các nhân vật chờ đợi mọi người có mặt đông đủ rồi mới bắt đầu dùng bữa, thể hiện tinh thần gắn bó và sẻ chia trong ẩm thực. Trong “Muôn vị nhân gian”, đạo diễn Trần Anh Hùng có một sắp đặt tuyệt đẹp, khi nối liền cảnh phim có nhiều dự cảm buồn với một cảnh dùng bữa như mọi ngày. Điều này cho thấy bữa ăn không thay đổi được sự chia ly tất yếu của của cuộc sống, nhưng ít nhất chúng ta đã có những khoảnh khắc vui vầy cùng nhau.
Tham khảo: Vĩnh Quyên, nhóm YÊU BẾP (Esheep Kitchen family)
